ﺷﻌﺮ آذری ﺣﯿﺪرﺑﺎﺑﺎ اﺛﺮ ﺟﺎوداﻧﻪ اﺳﺘﺎد ﺷﻬﺮﯾﺎر ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻓﺎرﺳﯽ   ترجمهٔ فارسی بهروز ثروتیان (۱)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، اﻳﻠﺪﻳﺮﻳﻤﻼر ﺷﺎﺧﺎﻧﺪاﺳﺌﻠﻠﺮ ، ﺳﻮﻻر ، ﺷﺎﻗﻘﻴﻠﺪﻳﻴﻮب آﺧﺎﻧﺪاﻗﻴﺰﻻر اوْﻧﺎ ﺻﻒ ﺑﺎﻏﻠﻴﻴﻮب ﺑﺎﺧﺎﻧﺪاﺳﻼم اوﻟﺴﻮن ﺷﻮْﮐﺘﻮْزه ، اﺋﻠﻮْزه !ﻣﻨﻴﻢ دا ﺑﻴﺮ آدﻳﻢ ﮔﻠﺴﻴﻦ دﻳﻠ ْﻮزه     (١)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ﭼﻮ اﺑﺮ ﺷَﺨَﺪ ، ﻏُﺮّد آﺳﻤﺎن   ﺳﻴﻼﺑﻬﺎى ﺗُﻨﺪ و ﺧﺮوﺷﺎن ﺷﻮد روان   ﺻﻒ ﺑﺴﺘﻪ دﺧﺘﺮان ﺑﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﻳﺶ آن زﻣﺎن    ﺑﺮ ﺷﻮﮐﺖ و ﺗﺒﺎر ﺗﻮ ﺑﺎدا ﺳﻼم ﻣﻦ   ﮔﺎﻫﻰ رَوَد ﻣﮕﺮ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺗﻮ ﻧﺎم ﻣﻦ   (۲)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﮐﻬﻠﻴﮏ ﻟﺮ ْون اوﭼﺎﻧﺪاْﮐﻮل دﻳﺒﻴﻨ ﻦ دوْﺷﺎن ﻗﺎﻟﺨﻮب ، ﻗﺎﭼﺎﻧﺪاﺑﺎﺧﭽﺎﻻرون ﭼﻴﭽﮑﻠﻨﻮْب ، آﭼﺎﻧﺪاﺑﻴﺰدن ده ﺑﻴﺮ ﻣﻮْﻣﮑﻮْن اوْﻟﺴﺎ ﻳﺎد اﺋﻠﻪآﭼﻴﻠﻤﻴﺎن اوْرﮐﻠﺮى ﺷﺎد اﺋﻠﻪ     (٢)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ﭼﻮ ﮐﺒﮏِ ﺗﻮ ﭘَﺮّد ز روى ﺧﺎک   ﺧﺮﮔﻮشِ زﻳﺮ ﺑﻮﺗﻪ ﮔُﺮﻳﺰد ﻫﺮاﺳﻨﺎک   ﺑﺎﻏﺖ ﺑﻪ ﮔُﻞ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﮔُﻞ ﮐﺮده ﺟﺎﻣﻪ ﭼﺎک   ﻣﻤﮑﻦ اﮔﺮ ﺷﻮد ز ِ ﻣﻦ ﺧﺴﺘﻪ ﻳﺎد ﮐﻦ   دﻟﻬﺎى ﻏﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ، ﺑﺪان ﻳﺎد ﺷﺎد ﮐﻦ  (۳)ﺑﺎﻳﺮام ﻳﺌﻠﻰ ﭼﺎرداﺧﻼرى ﻳﻴﺨﺎﻧﺪاْ ﻧﻮروز ﮔﻮْﻟﻰ ، ﻗﺎرﭼﻴﭽﮑﻰ ، ﭼﻴﺨﺎﻧﺪاآغ ﺑﻮﻟﻮﺗﻼر ﮐﺆﻳﻨﮑﻠﺮﻳﻦ ﺳﻴﺨﺎﻧﺪاﺑﻴﺰدن ده ﺑﻴﺮ ﻳﺎد اﺋﻠﻴﻴﻪ ن ﺳﺎغ اوْﻟﺴﻮندردﻟﺮﻳﻤﻴﺰ ﻗﻮْى دﻳّﮑﻠﺴﻴﻦ ، داغ اوْﻟﺴﻮن     (٣)ﭼﻮن ﭼﺎرﺗﺎق را ﻓِﮑﻨَﺪ ﺑﺎد ﻧﻮﺑﻬﺎر   ﻧﻮروزﮔُﻠﻰ و ﻗﺎرﭼﻴﭽﮕﻰ ﮔﺮدد آﺷﮑﺎر   ﺑﻔﺸﺎرد اﺑﺮ ﭘﻴﺮﻫﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣَﺮﻏﺰار   از ﻣﺎ ﻫﺮ آﻧﮑﻪ ﻳﺎد ﮐﻨﺪ ﺑﻰ ﮔﺰﻧﺪ ﺑﺎد   ﮔﻮ : درد ﻣﺎ ﭼﻮ ﮐﻮه ﺑﺰرگ و ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎد  (۴)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ْﮔﻮن داﻟﻮوى داﻏﻼﺳﻴﻦ !اوْزوْن ﮔﻮْﻟﺴﻮْن ، ﺑﻮﻻﺧﻼرون آﻏﻼﺳﻴﻦ !اوﺷﺎﺧﻼرون ﺑﻴﺮ دﺳﺘﻪ ْﮔﻮل ﺑﺎﻏﻼﺳﻴﻦ !ﻳﺌﻞ ﮔﻠﻨﺪه ، وﺋﺮ ﮔﺘﻴﺮﺳﻴﻦ ﺑﻮﻳﺎﻧﺎ   ﺑﻠﮑﻪ ﻣﻨﻴﻢ ﻳﺎﺗﻤﻴﺶ ﺑﺨﺘﻴﻢ اوْﻳﺎﻧﺎ       (٤)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ﭼﻮ داغ ﮐﻨﺪ ﭘﺸﺘﺖ آﻓﺘﺎب   رﺧﺴﺎر ﺗﻮ ﺑﺨﻨﺪد و ﺟﻮﺷﺪ ز ﭼﺸﻤﻪ آب   ﻳﮏ دﺳﺘﻪ ﮔُﻞ ﺑﺒﻨﺪ ﺑﺮاى ﻣﻦِ ﺧﺮاب   ﺑﺴﭙﺎر ﺑﺎد را ﮐﻪ ﺑﻴﺎرد ﺑﻪ ﮐﻮى ﻣﻦ   ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺨﺖ روى ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻮى ﻣﻦ     (٥)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﺳﻨ ْﻮن اوْزوْن آغ اوْﻟﺴﻮن !دؤرت ﺑﻴﺮ ﻳﺎﻧﻮن ﺑﻮﻻغ اوْﻟﺴﻮن ﺑﺎغ اوْﻟﺴﻮن !   ﺑﻴﺰدن ﺳﻮْرا ﺳﻨﻮْن ﺑﺎﺷﻮن ﺳﺎغ اوْﻟﺴﻮن !   دوْﻧﻴﺎ ﻗﻀﻮْ-ﻗﺪر ، اؤﻟﻮْم-اﻳﺘﻴﻤﺪى   دوْﻧﻴﺎ ﺑﻮْﻳﻰ اوْﻏﻮﻟﺴﻮزدى ، ﻳﺌﺘﻴﻤﺪى     (٥)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﺮ ﺗﻮ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎد   از ﺑﺎغ و ﭼﺸﻤﻪ داﻣﻦ ﺗﻮ ﻓﺮّه ﻣﻨﺪ ﺑﺎد   از ﺑﻌﺪِ ﻣﺎ وﺟﻮد ﺗﻮ دور از ﮔﺰﻧﺪ ﺑﺎد   دﻧﻴﺎ ﻫﻤﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ، ﻣﺮگ وﻣﻴﺮ ﺷﺪ   اﻳﻦ زال ﮐﻰ ز ﮐُﺸﺘﻦِ ﻓﺮزﻧﺪ ﺳﻴﺮ ﺷﺪ ؟     (٦)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻳﻮْﻟﻮم ﺳﻨ ﻦ ﮐﺞ اوْﻟﺪى   ﻋﺆﻣﺮ ْوم ﮐﺌﭽﺪى ، ﮔﻠﻤﻤﻪ دﻳﻢ ، ﮔﺌﺞ اوْﻟﺪى   ﻫﺌﭻ ﺑﻴﻠﻤﻪ دﻳﻢ ﮔﺆزﻟﻠﺮوْن ﻧﺌﺞ اوْﻟﺪى   ﺑﻴﻠﻤﺰﻳﺪﻳﻢ دؤﻧﮕﻪ ﻟﺮ وار ، دؤﻧﻮْم وار   اﻳﺘﮕﻴﻦ ﻟﻴﮏ وار ، آﻳﺮﻳﻠﻴﻖ وار ، اوْﻟﻮْم وار     (٦)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ز راه ﺗﻮ ﮐﺞ ﮔﺸﺖ راه ﻣﻦ   ﻋﻤﺮم ﮔﺬﺷﺖ و ﻣﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻦ   دﻳﮕﺮ ﺧﺒﺮ ﻧﺸﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﺷﺪ زادﮔﺎه ﻣﻦ   ﻫﻴﭽﻢ ﻧﻈﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ رهِ ﭘﺮ ﭘﺮﭘﻴﭻ و ﺧﻢ ﻧﺒﻮد   ﻫﻴﭽﻢ ﺧﺒﺮ زﻣﺮگ و ز ﻫﺠﺮان و ﻏﻢ ﻧﺒﻮد     (٧)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، اﻳﮕﻴﺖ اَﻣَﮏ اﻳﺘﻴﺮﻣﺰ   ﻋﺆﻣﻮْر ﮐﺌﭽﺮ ، اﻓﺴﻮس ﺑَﺮَه ﺑﻴﺘﻴﺮﻣﺰ   ﻧﺎﻣﺮد اوْﻻن ﻋﺆﻣﺮى ﺑﺎﺷﺎ ﻳﺌﺘﻴﺮﻣﺰ   ﺑﻴﺰد ، واﻟﻼه ، اوﻧﻮﺗﻤﺎرﻳﻖ ﺳﻴﺰﻟﺮى   ﮔﺆرﻧﻤﺴﮏ ﺣﻼل اﺋﺪوْن ﺑﻴﺰﻟﺮى     (٧)ﺑﺮ ﺣﻖ ﻣﺮدم اﺳﺖ ﺟﻮاﻧﻤﺮد را ﻧﻈﺮ   ﺟﺎى ﻓﺴﻮس ﻧﻴﺴﺖ ﮐﻪ ﻋﻤﺮ اﺳﺖ در ﮔﺬر   ﻧﺎﻣﺮدْ ﻣﺮد ، ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰ ﺑﺮد ﻣﮕﺮ !   در ﻣﻬﺮ و در وﻓﺎ ، ﺑﻪ ﺧﺪا ، ﺟﺎوداﻧﻪ اﻳﻢ   ﻣﺎ را ﺣﻼل ﮐﻦ ، ﮐﻪ ﻏﺮﻳﺐ آﺷﻴﺎﻧﻪ اﻳﻢ     (٨)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻣﻴﺮاژدر ﺳَﺴﻠﻨﻨﺪه   ﮐَﻨﺪ اﻳﭽﻴﻨﻪ ﺳﺴﺪن - ﮐﻮْﻳﺪن دوْﺷﻨﺪه   ﻋﺎﺷﻴﻖ رﺳﺘﻢ ﺳﺎزﻳﻦ دﻳﻠﻠﻨﺪﻳﺮﻧﺪه   ﻳﺎدوﻧﺪادى ﻧﻪ ﻫﺆﻟَﺴَﮏ ﻗﺎﭼﺎردﻳﻢ   ﻗﻮﺷﻼر ﺗﮑﻴﻦ ﻗﺎﻧﺎد آﭼﻴﺐ اوﭼﺎردﻳﻢ     (٨)ﻣﻴﺮَاژدَر آن زﻣﺎن ﮐﻪ زﻧﺪ ﺑﺎﻧﮓِ دﻟﻨﺸﻴﻦ   ﺷﻮر اﻓﮑﻨﺪ ﺑﻪ دﻫﮑﺪه ، ﻫﻨﮕﺎﻣﻪ در زﻣﻴﻦ   از ﺑﻬﺮ ﺳﺎزِ رﺳﺘﻢِ ﻋﺎﺷﻖ ﺑﻴﺎ ﺑﺒﻴﻦ   ﺑﻰ اﺧﺘﻴﺎر ﺳﻮى ﻧﻮاﻫﺎ دوﻳﺪﻧﻢ   ﭼﻮن ﻣﺮغ ﭘﺮﮔﺸﺎده ﺑﺪاﻧﺠﺎ رﺳﻴﺪﻧﻢ     (٩)ﺷﻨﮕﻴﻞ آوا ﻳﻮردى ، ﻋﺎﺷﻴﻖ آﻟﻤﺎﺳﻰ   ﮔﺎﻫﺪان ﮔﺌﺪوب ، اوْردا ﻗﻮْﻧﺎق ﻗﺎﻟﻤﺎﺳﻰ   داش آﺗﻤﺎﺳﻰ ، آﻟﻤﺎ ، ﻫﻴﻮا ﺳﺎﻟﻤﺎﺳﻰ   ﻗﺎﻟﻴﺐ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻳﻮﺧﻰ ﮐﻴﻤﻴﻦ ﻳﺎدﻳﻤﺪا   اﺛﺮ ﻗﻮﻳﻮب روﺣﻮﻣﺪا ، ﻫﺮ زادﻳﻤﺪا     (٩)در ﺳﺮزﻣﻴ ِﻦ ﺷﻨﮕﻞ آوا ، ﺳﻴﺐِ ﻋﺎﺷﻘﺎن   رﻓﺘﻦ ﺑﺪان ﺑﻬﺸﺖ و ﺷﺪن ﻣﻴﻬﻤﺎ ِن آن   ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ، ﺳﻴﺐ و ﺑِﻪْ زدن و ، ﺧﻮردن آﻧﭽﻨﺎن !   در ﺧﺎﻃﺮم ﭼﻮ ﺧﻮاب ﺧﻮﺷﻰ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﺪ     (١٠) روﺣﻢ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺎرور از آن دﻳﺎر ﺷﺪ   ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻗﻮرى ﮔﺆﻟﻮْن ﻗﺎزﻻرى   ﮔﺪﻳﮑﻠﺮﻳﻦ ﺳﺎزاخ ﭼﺎﻻن ﺳﺎزﻻرى   ﮐَﺖ ﮐﺆﺷﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﻴﺰﻻرى ، ﻳﺎزﻻرى   ﺑﻴﺮ ﺳﻴﻨﻤﺎ ﭘﺮده ﺳﻰ دﻳﺮ ﮔﺆزوْﻣﺪه   ﺗﮏ اوْﺗﻮروب ، ﺳﺌﻴﺮ اﺋﺪه رم اؤزوْﻣﺪه     (١٠)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻗُﻮرى ﮔﺆل و ﭘﺮوازِ ﻏﺎزﻫﺎ   در ﺳﻴﻨﻪ ات ﺑﻪ ﮔﺮدﻧﻪ ﻫﺎ ﺳﻮزِ ﺳﺎزﻫﺎ   ﭘﺎﻳﻴﺰِ ﺗﻮ ، ﺑﻬﺎ ِر ﺗﻮ ، در دﺷﺖِ ﻧﺎزﻫﺎ   ﭼﻮن ﭘﺮده اى ﺑﻪ ﭼﺸﻢِ دﻟﻢ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ   وﻳﻦ ﺷﻬﺮﻳﺎرِ ﺗُﺴﺖ ﮐﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ      (١١)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻗﺮه ﭼﻤﻦ ﺟﺎداﺳﻰ   ﭼْﻮوﺷﻼرﻳﻦ ﮔََﻠﺮ ﺳﺴﻰ ، ﺻﺪاﺳﻰ   ﮐﺮﺑﻠﻴﺎ ﮔﺌﺪﻧﻠﺮﻳﻦ ﻗﺎداﺳﻰ   دوْﺷﺴﻮن ﺑﻮ آج ﻳﻮْﻟﺴﻮزﻻرﻳﻦ ﮔﺆزوْﻧﻪ   ﺗﻤﺪّوﻧﻮن اوﻳﺪوخ ﻳﺎﻻن ﺳﺆزوْﻧﻪ     (١١)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، زﺟﺎدّة ﺷﻬﺮ ﻗﺮاﭼﻤﻦ   ﭼﺎووش ﺑﺎﻧﮓ ﻣﻰ زﻧﺪ آﻳﻨﺪ ﻣﺮد و زن   رﻳﺰد ز زاﺋﺮا ِن ﺣَﺮَم درد ﺟﺎن وﺗﻦ   ﺑﺮ ﭼﺸﻢِ اﻳﻦ ﮔﺪاﺻﻔﺘﺎنِ دروﻏﮕﻮ   ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻤﺪّنِ ﺑﻰ ﭼﺸﻢ و آﺑﺮو     (١٢)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻴﺰى آزدﻳﺮﻳﺐ   ﻣﺤﺒﺘﻰ اوْرﮐﻠﺮدن ﻗﺎزدﻳﺮﻳﺐ   ﻗﺮه ﮔﻮْﻧﻮْن ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻴﻦ ﻳﺎزدﻳﺮﻳﺐ   ﺳﺎﻟﻴﺐ ﺧﻠﻘﻰ ﺑﻴﺮ-ﺑﻴﺮﻳﻨﻦ ﺟﺎﻧﻴﻨﺎ   ﺑﺎرﻳﺸﻴﻐﻰ ﺑﻠﺸﺪﻳﺮﻳﺐ ﻗﺎﻧﻴﻨﺎ  (۱۲)ﺷﻴﻄﺎن زده اﺳﺖ اﺳﺖ ﮔﻮل و زِ دِه دور ﮔﺸﺘﻪ اﻳﻢﮐﻨﺪه اﺳﺖ ﻣﻬﺮ را ز دل و ﮐﻮر ﮔﺸﺘﻪ اﻳﻢزﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖِ ﺗﻴﺮه ﭼﻪ ﺑﻰ ﻧﻮر ﮔﺸﺘﻪ اﻳﻢاﻳﻦ ﺧﻠﻖ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﻫﻢ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ دﻳﻮﺧﻮد ﺻﻠﺢ را ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮن ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ دﻳﻮ     (١٣)ﮔﺆز ﻳﺎﺷﻴﻨﺎ ﺑﺎﺧﺎن اوْﻟﺴﺎ ، ﻗﺎن آﺧﻤﺎز   اﻧﺴﺎن اوْﻻن ﺑﺌﻠﻴﻨﻪ ﺗﺎﺧﻤﺎز   آﻣﻤﺎ ﺣﺌﻴﻴﻒ ْﮐﻮر ﺗﻮﺗﺪوﻏﻮن ﺑﻮراﺧﻤﺎز   ﺑﻬﺸﺘﻴﻤﻴﺰ ﺟﻬﻨّﻢ اوْﻟﻤﺎﻗﺪادﻳﺮ !   ذى ﺣﺠّﻪ ﻣﻴﺰ ﻣﺤﺮّم اوْﻟﻤﺎﻗﺪادﻳﺮ !     (١٣)ﻫﺮﮐﺲ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﺷﮏ ﮐﻨﺪ ﺷَﺮ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﺪ    اﻧﺴﺎن ﻫﻮس ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﺧﻨﺠﺮ ﻧﻤﻰ ﮐﻨﺪ   ﺑﺲ ﮐﻮردل ﮐﻪ ﺣﺮف ﺗﻮ ﺑﺎور ﻧﻤﻰ ﮐﻨﺪ   ﻓﺮدا ﻳﻘﻴﻦ ﺑﻬﺸﺖ ، ﺟﻬﻨّﻢ ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﺎ   ذﻳﺤﺠّﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ، ﻣﺤّﺮم ﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﺎ     (١٤)ﺧﺰان ﻳﺌﻠﻰ ﻳﺎرﭘﺎﺧﻼرى ﺗﺆﮐﻨﺪه   ﺑﻮﻟﻮت داﻏﺪان ﻳﺌﻨﻴﺐ ، ﮐﻨﺪه ﭼﺆﮐﻨﺪه   ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم ﮔﺆزل ﺳﺴﻴﻦ ﭼﮑﻨﺪه   ﻧﻴﺴﮕﻴﻠﻠﻰ ﺳﺆز ْ اورﮐﻠﺮه دَﻳَﺮدى   آﻏﺎﺷﻼر دا آﻟﻼﻫﺎ ﺑﺎش اَﻳَﺮدى     (١٤)ﻫﻨﮕﺎمِ ﺑﺮگ رﻳﺰِ ﺧﺰان ﺑﺎد ﻣﻰ وزﻳﺪ   از ﺳﻮى ﮐﻮه ﺑﺮ ﺳﺮِ دِه اﺑﺮ ﻣﻰ ﺧﺰﻳﺪ   ﺑﺎ ﺻﻮت ﺧﻮش ﭼﻮ ﺷﻴﺦ ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻣﻰ ﮐﺸﻴﺪ   دﻟﻬﺎ ﺑﻪ ﻟﺮزه از اﺛﺮ آن ﺻﻼى ﺣﻖ   ﺧﻢ ﻣﻰ ﺷﺪﻧﺪ ﺟﻤﻠﻪ درﺧﺘﺎن ﺑﺮاى ﺣﻖ     (١٥)داﺷﻠﻰ ﺑﻮﻻخ داش-ﻗﻮﻣﻮﻧﺎن دوْﻟﻤﺎﺳﻴﻦ !   ﺑﺎﺧﭽﺎﻻرى ﺳﺎراﻟﻤﺎﺳﻴﻦ ، ﺳﻮْﻟﻤﺎﺳﻴﻦ !   اوْردان ﮐﺌﭽﻦ آﺗﻠﻰ ﺳﻮﺳﻮز اوﻟﻤﺎﺳﻴﻦ !   دﻳﻨﻪ : ﺑﻮﻻخ ، ﺧﻴﺮون اوْﻟﺴﻮن آﺧﺎرﺳﺎن   اﻓﻘﻠﺮه ﺧُﻤﺎر-ﺧُﻤﺎر ﺑﺎﺧﺎرﺳﺎن     (١٥)داﺷﻠﻰ ﺑُﻮﻻخ ﻣﺒﺎد ﭘُﺮ از ﺳﻨﮓ و ﺧﺎک و ﺧَﺲ   ﭘﮋﻣﺮده ﻫﻢ ﻣﺒﺎد ﮔﻞ وﻏﻨﭽﻪ ﻳﮏ ﻧَﻔﺲ   از ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺎ ِر او ﻧﺮود ﺗﺸﻨﻪ ﻫﻴﭻ ﮐﺲ   اى ﭼﺸﻤﻪ ، ﺧﻮش ﺑﻪ ﺣﺎل ﺗﻮ ﮐﺎﻧﺠﺎ روان ﺷﺪى   ﭼﺸﻤﻰ ﺧُﻤﺎر ﺑﺮ اﻓﻖِ آﺳﻤﺎن ﺷﺪى     (١٦)ﺣﻴﺪر ﺑﺎﺑﺎ ، داﻏﻴﻦ ، داﺷﻴﻦ ، ﺳﺮه ﺳﻰ   ﮐﻬﻠﻴﮏ ْ اوﺧﻮر ، داﻟﻴﺴﻴﻨﺪا ﻓﺮه ﺳﻰ   ﻗﻮزوﻻرﻳﻦ آﻏﻰ ، ْ ﺑﻮزى ، ﻗﺮه ﺳﻰ   ﺑﻴﺮ ﮔﺌﺪﻳﺪﻳﻢ داغ-دره ﻟﺮ اوزوﻧﻰ   اوْﺧﻮﻳﺌﺪﻳﻢ : « ﭼﻮْﺑﺎن ، ﻗﻴﺘﺮ ﻗﻮزوﻧﻰ »     (١٦)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ز ﺻﺨﺮه و ﺳﻨﮕﺖ ﺑﻪ ﮐﻮﻫﺴﺎر   ﮐﺒﮑﺖ ﺑﻪ ﻧﻐﻤﻪ ، وز ﭘﻲِ او ﺟﻮﺟﻪ رﻫﺴﭙﺎر   از ﺑﺮّة ﺳﻔﻴﺪ و ﺳﻴﻪ ، ﮔﻠﻪ ﺑﻰ ﺷﻤﺎر   اى ﮐﺎش ﮔﺎم ﻣﻰ زدم آن ﮐﻮه و درّه را   ﻣﻰ ﺧﻮاﻧﺪم آن ﺗﺮاﻧﺔ « ﭼﻮﭘﺎن و ﺑﺮّه » را     (١٧)ﺣﻴﺪر ﺑﺎﺑﺎ ، ﺳﻮﻟﻰ ﻳﺌﺮﻳﻦ دوْزوْﻧﺪه   ﺑﻮﻻخ ﻗﺌﻨﻴﺮ ﭼﺎى ﭼﻤﻨﻴﻦ ﮔﺆزوﻧﺪه   ﺑﻮﻻغ اوْﺗﻰ ْ او َزر ﺳﻮﻳﻮن ْ اوزوْﻧﺪه   ﮔﺆزل ﻗﻮﺷﻼر اوْردان ﮔﻠﻴﺐ ، ﮔﺌﭽﻠﻠﺮ   ﺧﻠﻮﺗﻠﻴﻮْب ، ﺑﻮﻻﺧﺪان ﺳﻮ اﻳﭽﻠﻠﺮ     (١٧)در ﭘﻬﻨﺪﺷﺖِ ﺳُﻮﻟﻰ ﻳِﺌﺮ ، آن رﺷﮏ آﻓﺘﺎب   ﺟﻮﺷﻨﺪه ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎ ز ﭼﻤﻨﻬﺎ ، ﺑﻪ ﭘﻴﭻ و ﺗﺎب    ﺑﻮﻻغ اوْﺗﻰ ﺷﻨﺎورِ ﺳﺮﺳﺒﺰ روى آب   زﻳﺒﺎ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﭼﻮن از آن دﺷﺖ ﺑﮕﺬرﻧﺪ   ﺧﻠﻮت ﮐﻨﻨﺪ و آب ﺑﻨﻮﺷﻨﺪ و ﺑﺮ ﭘﺮﻧﺪ     (١٨)ﺑﻴﭽﻴﻦ اوْﺳﺘﻰ ، ﺳﻮﻧﺒﻮل ﺑﻴﭽﻦ ْ اوراﺧﻼر   اﻳﻠﻪ ﺑﻴﻞ ﮐﻰ ، زوْﻟﻔﻰ دارار داراﺧﻼر   ﺷﮑﺎرﭼﻴﻼر ﺑﻴﻠﺪﻳﺮﭼﻴﻨﻰ ْﺳﻮراﺧﻼر   ﺑﻴﭽﻴﻦ ﭼﻴﻠﺮ آﻳﺮاﻧﻼرﻳﻦ اﻳﭽﻠﻠﺮ   ﺑﻴﺮﻫﻮﺷﻼﻧﻴﺐ ، ﺳﻮْﻧﻨﺎن دوروب ، ﺑﻴﭽﻠﻠﺮ     (١٨)وﻗﺖِ درو ، ﺑﻪ ﺳﻨﺒﻠﻪ ﭼﻴﻦ داﺳﻬﺎ ﻧﮕﺮ   ﮔﻮﻳﻰ ﺑﻪ زﻟﻒ ﺷﺎﻧﻪ زﻧﺪ ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻣﮕﺮ   در ﮐﺸﺘﺰار از ﭘﻰِ ﻣﺮﻏﺎن ، ﺷﮑﺎرﮔﺮ   دوغ اﺳﺖ و ﻧﺎن ﺧﺸﮏ ، ﻏﺬاى دروﮔﺮان   ﺧﻮاﺑﻰ ﺳﺒﮏ ، دوﺑﺎره ﻫﻤﺎن ﮐﺎ ِر ﺑﻰ ﮐﺮان     (١٩)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﮐﻨﺪﻳﻦ ﮔﻮْﻧﻰ ﺑﺎﺗﺎﻧﺪا   اوﺷﺎﻗﻼرون ﺷﺎﻣﻴﻦ ﺋﻴﻴﻮب ، ﻳﺎﺗﺎﻧﺪا   آى ﺑﻮﻟﻮﺗﺪان ﭼﻴﺨﻮب ، ﻗﺎش-ﮔﺆز آﺗﺎﻧﺪا   ﺑﻴﺰدن ده ﺑﻴﺮ ﺳﻦ اوْﻧﻼرا ﻗﺼّﻪ ده   ﻗﺼّﻪ ﻣﻴﺰده ﭼﻮﺧﻠﻰ ﻏﻢ و ﻏﺼّﻪ ده     (١٩)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﭼﻮ ﻏﺮﺻﺔ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺷﺪ ﻧﻬﺎن   ﺧﻮردﻧﺪ ﺷﺎم ﺧﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ ﮐﻮدﮐﺎن    وز ﭘﺸ ِﺖ اﺑﺮ ﻏﻤﺰه ﮐﻨﺪ ﻣﺎه آﺳﻤﺎن   از ﻏﺼّﻪ ﻫﺎى ﺑﻰ ﺣﺪِ ﻣﺎ ﻗﺼّﻪ ﺳﺎز ﮐﻦ    ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻔﺘﻪ را ﺗﻮ ﺑﺪان ﻏﺼّﻪ ﺑﺎز ﮐﻦ     (٢٠)ﻗﺎرى ﻧﻨﻪ ﮔﺌﺠﻪ ﻧﺎﻏﻴﻞ دﻳﻴَﻨﺪه   ﮐﻮْﻟﮏ ﻗﺎﻟﺨﻴﺐ ، ﻗﺎپ-ﺑﺎﺟﺎﻧﻰ دؤﻳَﻨﺪه   ﻗﻮرد ﮔﺌﭽﻴﻨﻴﻦ ﺷﻨﮕﻮْﻟﻮْﺳﻮن ﻳﻴﻨﺪه   ﻣﻦ ﻗﺎﻳﻴﺪﻳﺐ ، ﺑﻴﺮده اوﺷﺎق اوْﻟﺌﻴﺪﻳﻢ   ﺑﻴﺮ ْﮔﻮل آﭼﻴﺐ ، اوْﻧﺪان ﺳﻮْرا ﺳﻮْﻟﺌﻴﺪﻳﻢ     (٢٠)ﻗﺎرى ﻧﻨﻪ ﭼﻮ ﻗﺼّﺔ ﺷﺐ ﺳﺎز ﻣﻴﮑﻨﺪ   ﮐﻮﻻک ﺿﺮﺑﻪ اى زده ، در ﺑﺎز ﻣﻰ ﮐﻨﺪ   ﺑﺎ ﮔﺮگ ، ﺷَﻨﮕُﻠﻰ ﺳﺨﻦ آﻏﺎز ﻣﻰ ﮐﻨﺪ   اى ﮐﺎش ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ ﺑﻪ داﻣﺎن ﮐﻮدﮐﻰ   ﻳﮏ ﮔﻞ ﺷﮑﻔﺘﻤﻰ ﺑﻪ ﮔﻠﺴﺘﺎن ﮐﻮدﮐﻰ     (٢١)ﻋﻤّﻪ ﺟﺎﻧﻴﻦ ﺑﺎل ﺑﻠﻠﻪ ﺳﻴﻦ ﻳﻴﻪ ردﻳﻢ   ﺳﻮْﻧﻨﺎن دوروب ، ْ اوس دوْﻧﻮﻣﻰ ﮔﻴﻴﻪ ردﻳﻢ   ﺑﺎﺧﭽﺎﻻردا ﺗﻴﺮﻳﻨ َﮕﻨﻰ دﻳﻴﻪ ردﻳﻢ   آى اؤزوﻣﻰ اوْ ازدﻳﺮن ﮔﻮْﻧﻠﺮﻳﻢ !   آﻏﺎج ﻣﻴﻨﻴﭗ ، آت ﮔﺰدﻳﺮن ﮔﻮْﻧﻠﺮﻳﻢ !     (٢١)آن ﻟﻘﻤﻪ ﻫﺎى ﻧﻮشِ ﻋﺴﻞ ﭘﻴﺶِ ﻋﻤّﻪ ﺟﺎن   ﺧﻮردن ﻫﻤﺎن و ﺟﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﻦ ﮐﺮدﻧﻢ ﻫﻤﺎن   در ﺑﺎغ رﻓﺘﻪ ﺷﻌﺮِ ﻣَﺘﻞ ﺧﻮاﻧﺪن آﻧﭽﻨﺎن !   آن روزﻫﺎى ﻧﺎزِ ﺧﻮدم را ﮐﺸﻴﺪﻧﻢ !   ﭼﻮ ﺑﻰ ﺳﻮار ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ دوﻳﺪﻧﻢ !     (٢٢)ﻫَﭽﻰ ﺧﺎﻻ ﭼﺎﻳﺪا ﭘﺎﻟﺘﺎر ﻳﻮواردى   ﻣَﻤَﺪ ﺻﺎدق داﻣﻼرﻳﻨﻰ ﺳﻮواردى   ﻫﺌﭻ ﺑﻴﻠﻤﺰدﻳﮏ داﻏﺪى ، داﺷﺪى ، دوواردى   ﻫﺮﻳﺎن ﮔﻠﺪى ﺷﻴﻼغ آﺗﻴﺐ ، آﺷﺎردﻳﻖ   آﻟﻼه ، ﻧﻪ ْﺧﻮش ﻏﻤﺴﻴﺰ-ﻏﻤﺴﻴﺰ ﻳﺎﺷﺎردﻳﻖ     (٢٢)ﻫَﭽﻰ ﺧﺎﻟﻪ ﺑﻪ رود ﮐﻨﺎر اﺳﺖ ﺟﺎﻣﻪ ﺷﻮى   ﻣَﻤّﺪ ﺻﺎدق ﺑﻪ ﮐﺎﻫﮕﻞِ ﺑﺎم ، ﮐﺮده روى   ﻣﺎ ﻫﻢ دوان ز ﺑﺎم و زِ دﻳﻮار ، ﮐﻮ ﺑﻪ ﮐﻮى   ﺑﺎزى ﮐﻨﺎن ز ﮐﻮﭼﻪ ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﻰ ﺷﺪﻳﻢ   ﻣﺎ ﺑﻰ ﻏﻤﺎن ز ﮐﻮﭼﻪ ﻣﮕﺮ ﺳﻴﺮ ﻣﻰ ﺷﺪﻳﻢ !     (٢٣)ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم ﻣُﻨﺎﺟﺎﺗﻰ دﻳﻴﻪ ردى   ﻣَﺸَﺪرﺣﻴﻢ ﻟﺒّﺎده ﻧﻰ ﮔﻴﻴﻪ ردى   ﻣﺸْﺪآﺟﻠﻰ ﺑﻮْز ﺑﺎﺷﻼرى ﻳﻴﻪ ردى   ﺑﻴﺰ ﺧﻮْﺷﻮدوق ﺧﻴﺮات اوْﻟﺴﻮن ، ﺗﻮْىاوْﻟﺴﻮن   ﻓﺮق اﺋﻠَ َﻤﺰ ، ﻫﺮ ﻧﻮْﻻﺟﺎق ، ْﻗﻮى اوﻟﺴﻮن     (٢٣)آن ﺷﻴﺦ و آن اذان و ﻣﻨﺎﺟﺎت ﮔﻔﺘﻨﺶ   ﻣﺸﺪى رﺣﻴﻢ و دﺳﺖ ﻳﻪ ﻟﺒّﺎده ﺑﺮدﻧﺶ   ﺣﺎﺟﻰ ﻋﻠﻰ و دﻳﺰى و آن ﺳﻴﺮ ﺧﻮردﻧﺶ   ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﺮ ﻋﺮوﺳﻰ وﺧﻴﺮات ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎد    ﻣﺎ را ﭼﻪ ﻏﻢ ز ﺷﺎدى و ﻏﻢ ! ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎد ﺑﺎد !     (٢٤)ﻣﻠﮏ ﻧﻴﺎز ورﻧﺪﻳﻠﻴﻦ ﺳﺎﻻردى   آﺗﻴﻦ ﭼﺎﭘﻮپ ﻗﺌﻴﻘﺎﺟﻴﺪان ﭼﺎﻻردى   ﻗﻴﺮﻗﻰ ﺗﮑﻴﻦ ﮔﺪﻳﮏ ﺑﺎﺷﻴﻦ آﻻردى   دوْﻻﺋﻴﺎ ﻗﻴﺰﻻر آﭼﻴﭗ ﭘﻨﺠﺮه   ﭘﻨﺠﺮه ﻟﺮده ﻧﻪ ﮔﺆزل ﻣﻨﻈﺮه !     (٢٤)اﺳﺐِ ﻣَﻠِﮏ ﻧﻴﺎز و وَرَﻧﺪﻳﻞ در ﺷﮑﺎر   ﮐﺞ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﻣﻰ زد و ﻣﻰ ﺗﺎﺧﺖ آن ﺳﻮار   دﻳﺪى ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮔﺮدﻧﻪ ﻫﺎ را ﻋُﻘﺎب وار   وه ، دﺧﺘﺮان ﭼﻪ ﻣﻨﻈﺮه ﻫﺎ ﺳﺎز ﮐﺮده اﻧﺪ !   ﺑﺮ ﮐﻮره راه ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎ ﺑﺎز ﮐﺮده اﻧﺪ !     (٢٥)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﮐﻨﺪﻳﻦ ﺗﻮْﻳﻮن ﺗﻮﺗﺎﻧﺪا   ﻗﻴﺰ-ﮔﻠﻴﻨﻠﺮ ، ﺣﻨﺎ-ﭘﻴﻠﺘﻪ ﺳﺎﺗﺎﻧﺪا   ﺑﻴﮓ ﮔﻠﻴﻨﻪ داﻣﻨﺎن آﻟﻤﺎ آﺗﺎﻧﺪا   ﻣﻨﻴﻢ ده اوْ ﻗﻴﺰﻻروﻧﺪا ﮔﺆزوم وار   ﻋﺎﺷﻴﻘﻼرﻳﻦ ﺳﺎزﻻرﻳﻨﺪا ﺳﺆزوم وار     (٢٥)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﺑﻪ ﺟﺸﻦ ﻋﺮوﺳﻰ در آن دﻳﺎر   زﻧﻬﺎ ﺣﻨﺎ - ﻓﺘﻴﻠﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪ ﺑﺎر ﺑﺎر   داﻣﺎد ﺳﻴﺐ ﺳﺮخ زﻧﺪ ﭘﻴﺶ ﭘﺎىِ ﻳﺎر   ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻪ راهِ دﺧﺘﺮﮐﺎ ِن ﺗﻮ ﭼﺸﻢِ ﻣﻦ   در ﺳﺎ ِز ﻋﺎﺷﻘﺎنِ ﺗﻮ دارم ﺑﺴﻰ ﺳﺨﻦ     (٢٦)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﺑﻮﻻﺧﻼرﻳﻦ ﻳﺎرﭘﻴﺰى   ﺑﻮْﺳﺘﺎﻧﻼرﻳﻦ ْﮔﻮل ﺑَ َﺴﺮى ، ﻗﺎرﭘﻴﺰى   ﭼﺮﭼﻴﻠﺮﻳﻦ آغ ﻧﺎﺑﺎﺗﻰ ، ﺳﺎﻗﻘﻴﺰى   اﻳﻨﺪى ده وار داﻣﺎﻏﻴﻤﺪا ، داد وﺋﺮر   اﻳﺘﮕﻴﻦ ﮔﺌﺪن ﮔﻮْﻧﻠﺮﻳﻤﺪن ﻳﺎد وﺋﺮر     (٢٦)از ﻋﻄﺮ ﭘﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻟﺐِ ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺎرﻫﺎ   از ﻫﻨﺪواﻧﻪ ، ﺧﺮﺑﺰه ، در ﮐﺸﺘﺰارﻫﺎ   از ﺳﻘّﺰ و ﻧﺒﺎت و از اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎرﻫﺎ   ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﻃﻌﻢ در دﻫﻨﻢ ﺑﺎ ﭼﻨﺎن اﺛﺮ   ﮐﺰ روزﻫﺎى ﮔﻤﺸﺪه ام ﻣﻰ دﻫﺪ ﺧﺒﺮ     (٢٧)ﺑﺎﻳﺮاﻣﻴﺪى ، ﮔﺌﺠﻪ ﻗﻮﺷﻰ اوﺧﻮردى   آداﺧﻠﻰ ﻗﻴﺰ ، ﺑﻴﮓ ْﺟﻮراﺑﻰ ﺗﻮْﺧﻮردى   ﻫﺮﮐﺲ ﺷﺎﻟﻴﻦ ﺑﻴﺮ ﺑﺎﺟﺎدان ْﺳﻮﺧﻮردى   آى ﻧﻪ ﮔﺆزل ﻗﺎﻳﺪادى ﺷﺎل ﺳﺎﻟﻼﻣﺎق !   ﺑﻴﮓ ﺷﺎﻟﻴﻨﺎ ﺑﺎﻳﺮاﻣﻠﻴﻐﻴﻦ ﺑﺎﻏﻼﻣﺎق !     (٢٧)ﻧﻮروز ﺑﻮد و ﻣُﺮغ ﺷﺒﺎوﻳﺰ در ﺳُﺮود   ﺟﻮرابِ ﻳﺎر ﺑﺎﻓﺘﻪ در دﺳ ِﺖ ﻳﺎر ﺑﻮد   آوﻳﺨﺘﻪ ز روزﻧﻪ ﻫﺎ ﺷﺎﻟﻬﺎ ﻓﺮود   اﻳﻦ رﺳﻢ ﺷﺎل و روزﻧﻪ ﺧﻮد رﺳﻢ ﻣﺤﺸﺮىاﺳﺖ !   ﻋﻴﺪى ﺑﻪ ﺷﺎلِ ﻧﺎﻣﺰدان ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮى اﺳﺖ !     (٢٨)ﺷﺎل اﻳﺴﺘﻪ دﻳﻢ ﻣﻨﺪه اﺋﻮده آﻏﻼدﻳﻢ   ﺑﻴﺮ ﺷﺎل آﻟﻴﺐ ، ﺗﺌﺰ ﺑﺌﻠﻴﻤﻪ ﺑﺎﻏﻼدﻳﻢ   ﻏﻼم ﮔﻴﻠﻪ ﻗﺎﺷﺪﻳﻢ ، ﺷﺎﻟﻰ ﺳﺎﻟﻼدﻳﻢ   ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺧﺎﻻ ﻣﻨﻪ ﺟﻮراب ﺑﺎﻏﻼدى   ﺧﺎن ﻧﻨﻪ ﻣﻰ ﻳﺎدا ﺳﺎﻟﻴﺐ ، آﻏﻼدى     (٢٨)ﺑﺎ ﮔﺮﻳﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﺷﺐ روم ﺑﻪ ﺑﺎم   ﺷﺎﻟﻰ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺴﺘﻢ و رﻓﺘﻢ ﺑﻪ وﻗﺖِ ﺷﺎم   آوﻳﺨﺘﻪ ز روزﻧﺔ ﺧﺎﻧﺔ ﻏُﻼم   ﺟﻮراب ﺑﺴﺖ و دﻳﺪﻣﺶ آن ﺷﺐ ز روزﻧﻪ   ﺑﮕﺮﻳﺴﺖ ﺧﺎﻟﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺎ ْن ﻧﻨﻪ     (٢٩)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻣﻴﺮزَﻣﻤﺪﻳﻦ ﺑﺎﺧﭽﺎﺳﻰ   ﺑﺎﺧﭽﺎﻻرﻳﻦ ﺗﻮرﺷﺎ-ﺷﻴﺮﻳﻦ آﻟﭽﺎﺳﻰ   ﮔﻠﻴﻨﻠﺮﻳﻦ دوْزﻣﻪ ﻟﺮى ، ﻃﺎﺧﭽﺎﺳﻰ   ﻫﻰ ْدوزوْﻟﺮ ﮔﺆزﻟﺮﻳﻤﻴﻦ رﻓﻴﻨﺪه   ﺧﻴﻤﻪ وورار ﺧﺎﻃﺮه ﻟﺮ ﺻﻔﻴﻨﺪه     (٢٩)در ﺑﺎﻏﻬﺎى ﻣﻴﺮزاﻣﺤﻤﺪ ز ﺷﺎﺧﺴﺎر   آﻟﻮﭼﻪ ﻫﺎى ﺳﺒﺰ ُوﺗﺮش ، ﻫﻤﭽﻮ ﮔﻮﺷﻮار   وان ﭼﻴﺪﻧﻰ ﺑﻪ ﺗﺎﻗﭽﻪ ﻫﺎ اﻧﺪر آن دﻳﺎر   ﺻﻒ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺮ رفِ ﭼﺸﻤﻢ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ (٣٠)  ﺻﻔﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻂ ﺧﺎﻃﺮه ام ﺧﻴﻤﻪ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ     ﺑﺎﻳﺮام اوْﻟﻮب ، ﻗﻴﺰﻳﻞ ﭘﺎﻟﭽﻴﻖ اَزَﻟﻠﺮ   ﻧﺎﻗﻘﻴﺶ ووروب ، اوﺗﺎﻗﻼرى ﺑَﺰَﻟﻠﺮ   ﻃﺎﺧﭽﺎﻻرا ْدوزﻣﻪ ﻟﺮى ْدوزﻟﻠﺮ   ﻗﻴﺰ-ﮔﻠﻴﻨﻴﻦ ﻓﻨﺪﻗﭽﺎﺳﻰ ، ﺣﻨﺎﺳﻰ   ﻫَﻮَﺳﻠﻪ ﻧﺮ آﻧﺎﺳﻰ ، ﻗﺎﻳﻨﺎﻧﺎﺳﻰ     (٣٠)ﻧﻮروز را ﺳﺮﺷﺘﻦِ ﮔِﻠﻬﺎيِ ﭼﻮن ﻃﻼ   ﺑﺎ ﻧﻘﺶ آن ﻃﻼ در و دﻳﻮار در ﺟﻼ   ﻫﺮ ﭼﻴﺪﻧﻰ ﺑﻪ ﺗﺎﻗﭽﻪ ﻫﺎ دور از او ﺑﻼ   رﻧﮓ ﺣﻨﺎ و ﻓَﻨْﺪُﻗﺔ دﺳﺖ دﺧﺘﺮان   دﻟﻬﺎ رﺑﻮده از ﻫﻤﻪ ﮐﺲ ، ﺧﺎﺻّﻪ ﻣﺎدران     (٣١)ﺑﺎﮐﻰ ﭼﻰ ﻧﻴﻦ ﺳﺆزى ، ﺳﻮْوى ، ﮐﺎﻏﻴﺬى   اﻳﻨﮑﻠﺮﻳﻦ ﺑﻮﻻﻣﺎﺳﻰ ، آﻏﻮزى   ﭼﺮﺷﻨﺒﻪ ﻧﻴﻦ ﮔﻴﺮدﮐﺎﻧﻰ ، ﻣﻮﻳﺰى   ﻗﻴﺰﻻر دﻳﻴﻪ ر : « آﺗﻴﻞ ﻣﺎﺗﻴﻞ ﭼﺮﺷﻨﺒﻪ   آﻳﻨﺎ ﺗﮑﻴﻦ ﺑﺨﺘﻴﻢ آﭼﻴﻞ ﭼﺮﺷﻨﺒﻪ »   (٣١)ﺑﺎ ﭘﻴﮏ ﺑﺎدﮐﻮﺑﻪ رﺳﺪ ﻧﺎﻣﻪ و ﺧﺒﺮ   زاﻳﻨﺪ ﮔﺎوﻫﺎ و ﭘﺮ از ﺷﻴﺮ ، ﺑﺎم و در   آﺟﻴ ِﻞ ﭼﺎرﺷﻨﺒﻪ ز ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺸﮏ و ﺗﺮ   آﺗﺶ ﮐﻨﻨﺪ روﺷﻦ و ﻣﻦ ﺷﺮح داﺳﺘﺎن   ﺧﻮد ﺑﺎ زﺑﺎن ﺗﺮﮐﻰِ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﮐﻨﻢ ﺑﻴﺎن :   ﻗﻴﺰﻻر دﻳﻴﻪ ر : » آﺗﻴﻞ ﻣﺎﺗﻴﻞ ﭼﺮﺷﻨﺒﻪ   آﻳﻨﺎ ﺗﮑﻴﻦ ﺑﺨﺘﻴﻢ آﭼﻴﻞ ﭼﺮﺷﻨﺒﻪ »     (٣٢)ﻳﻮﻣﻮرﺗﺎﻧﻰ ﮔﺆﻳﭽﮏ ، ﮔﻮﻟﻠﻰ ﺑﻮْﻳﺎردﻳﻖ   ﭼﺎﻗﻘﻴﺸﺪﻳﺮﻳﺐ ، ﺳﻴﻨﺎﻧﻼرﻳﻦ ﺳﻮْﻳﺎردﻳﻖ   اوْﻳﻨﺎﻣﺎﻗﺪان ﺑﻴﺮﺟﻪ ﻣﮕﺮ دوْﻳﺎردﻳﻖ ؟   ﻋﻠﻰ ﻣﻨﻪ ﻳﺎﺷﻴﻞ آﺷﻴﻖ وﺋﺮردى   ارﺿﺎ ﻣﻨﻪ ﻧﻮروزﮔﻮْﻟﻰ درردى   (٣٢)ﺑﺎ ﺗﺨﻢ ﻣﺮغ ﻫﺎى ﮔُﻠﻰ رﻧﮓِ ﭘُﺮﻧﮕﺎر   ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎن دﻫﮑﺪه ﻣﻰ ﺑﺎﺧﺘﻢ ﻗِﻤﺎر   ﻣﺎ در ﻗِﻤﺎر و ﻣﺎدرِ ﻣﺎ ﻫﻢ در اﻧﺘﻈﺎر   ﻣﻦ داﺷﺘﻢ ﺑﺴﻰ ﮔﻞ وﻗﺎپِ ﻗﻤﺎرﻫﺎ   از دوﺳﺘﺎن ﻋﻠﻰ و رﺿﺎ ﻳﺎدﮔﺎرﻫﺎ     (٣٣)ْ ﻧﻮروز ﻋﻠﻰ ﺧﺮﻣﻨﺪه وَل ْﺳﻮرردى   ﮔﺎﻫﺪان ﻳﺌﻨﻮب ، ﮐﻮْﻟﺸﻠﺮى ﮐﻮْرردى   داﻏﺪان دا ﺑﻴﺮ ﭼﻮْﺑﺎن اﻳﺘﻰ ﻫﻮْرردى   اوﻧﺪا ، ﮔﺆردن ، اوﻻخ اﻳﺎخ ﺳﺎﺧﻼدى   داﻏﺎ ﺑﺎﺧﻴﺐ ، ﻗﻮﻻﺧﻼرﻳﻦ ﺷﺎﺧﻼدى   (٣٣)ﻧﻮروزﻋﻠﻰ و ﮐﻮﻓﺘﻦِ ﺧﺮﻣﻦِ ﺟُﻮَش   ﭘﻮﺷﺎل ﺟﻤﻊ ﮐﺮدﻧﺶ و رُﻓﺘﻦ از ﻧُﻮَش   از دوردﺳﺘﻬﺎ ﺳﮓ ﭼﻮﭘﺎن و ﻋﻮﻋ َﻮش   دﻳﺪى ﮐﻪ اﻳﺴﺘﺎده اﻻغ از ﺻﺪاى ﺳﮓ   ﺑﺎ ﮔﻮ ِش ﺗﻴﺰ ﮐﺮده ﺑﺮاى ﺑﻼ ِي ﺳﮓ     (٣٤)آﺧﺸﺎم ﺑﺎﺷﻰ ﻧﺎﺧﻴﺮﻳﻨﺎن ﮔﻠﻨﺪه   ﻗﻮْدوﺧﻼرى ﭼﮑﻴﺐ ، وورادﻳﻖ ﺑﻨﺪه   ﻧﺎﺧﻴﺮ ﮔﺌﭽﻴﺐ ، ﮔﺌﺪﻳﺐ ، ﻳﺌﺘﻨﺪه ﮐﻨﺪه   ﺣﻴﻮاﻧﻼرى ﭼﻴﻠﭙﺎق ﻣﻴﻨﻴﺐ ، ﻗﻮْواردﻳﻖ   ﺳﺆز ﭼﻴﺨﺴﺎﻳﺪى ، ﺳﻴﻨﻪ ﮔﺮﻳﺐ ، ْﺳﻮواردﻳﻖ     (٣٤)وﻗﺖِ ﻏﺮوب و آﻣﺪ ِن ﮔﻠّﺔ دَواب   در ﺑﻨﺪِ ﻣﺎﺳﺖ ﮐُﺮّة ﺧﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﭻ و ﺗﺎب   ﮔﻠّﻪ رﺳﻴﺪه در ده و رﻓﺘﻪ اﺳﺖ آﻓﺘﺎب   ﺑﺮ ﭘﺸﺖِ ﮐﺮّه ، ﮐﺮّه ﺳﻮارانِ دِه ﻧﮕﺮ   ﺟﺰ ﮔﺮﻳﻪ ﭼﻴﺴﺖ ﺣﺎﺻﻞ اﻳﻦ ﮐﺎر ؟ ﺑِﻪْ ﻧﮕﺮ     (٣٥)ﻳﺎز ﮔﺌﺠﻪ ﺳﻰ ﭼﺎﻳﺪا ﺳﻮﻻر ﺷﺎرﻳﻠﺪار   داش-ﻗَﻴﻪ ﻟﺮ ﺳﺌﻠﺪه آﺷﻴﺐ ﺧﺎرﻳﻠﺪار   ﻗﺎراﻧﻠﻴﻘﺪا ﻗﻮردون ﮔﺆزى ﭘﺎرﻳﻠﺪار   اﻳﺘﺮ ، ﮔﺆرد ْون ، ﻗﻮردى ﺳﺌﭽﻴﺐ ، اوﻻﺷﺪى   ﻗﻮرددا ، ﮔﺆردوْن ، ﻗﺎﻟﺨﻴﺐ ، ﮔﺪﻳﮑﺪن آﺷﺪى     (٣٥)ﺷﺒﻬﺎ ﺧﺮوﺷﺪ آب ﺑﻬﺎران ﺑﻪ رودﺑﺎر   در ﺳﻴﻞ ﺳﻨﮓ ﻏُﺮّد و ﻏﻠﺘﺪ ز ﮐﻮﻫﺴﺎر   ﭼﺸﻤﺎنِ ﮔﺮگ ﺑﺮق زﻧﺪ در ﺷﺒﺎنِ ﺗﺎر   ﺳﮕﻬﺎ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮيِ وى و زوزه ﻣﻰ ﮐﺸﻨﺪ   ﮔﺮﮔﺎن ﮔﺮﻳﺨﺘﻪ ، ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﭘﻮزه ﻣﻰ ﮐﺸﻨﺪ     (٣٦)ﻗﻴﺶ ﮔﺌﺠﻪ ﺳﻰ ﻃﺆﻟﻪ ﻟﺮﻳﻦ اوْﺗﺎﻏﻰ   ﮐﺘﻠﻴﻠﺮﻳﻦ اوْﺗﻮراﻏﻰ ، ﻳﺎﺗﺎﻏﻰ   ﺑﻮﺧﺎرﻳﺪا ﻳﺎﻧﺎر اوْﺗﻮن ﻳﺎﻧﺎﻏﻰ   ﺷﺒﭽﺮه ﺳﻰ ، ﮔﻴﺮدﮐﺎﻧﻰ ، اﻳﺪه ﺳﻰ   ﮐﻨﺪه ﺑﺎﺳﺎر ﮔﻮْﻟﻮْب - داﻧﻴﺸﻤﺎق ﺳﺴﻰ     (٣٦)ﺑﺮ اﻫﻞ ده ﺷﺒﺎ ِن زﻣﺴﺘﺎن ﺑﻬﺎﻧﻪ اى اﺳﺖ   وان ﮐﻠﺒﺔ ﻃﻮﻳﻠﻪ ﺧﻮدش ﮔﺮﻣﺨﺎﻧﻪ اى اﺳﺖ   در رﻗﺺِ ﺷﻌﻠﻪ ، ﮔﺮم ﺷﺪن ﺧﻮد ﻓﺴﺎﻧﻪ اى اﺳﺖ   ﺳِﻨﺠﺪ ﻣﻴﺎن ﺷﺒﭽﺮه ﺑﺎ ﻣﻐﺰ ﮔﺮدﮐﺎن   ﺻﺤﺒﺖ ﭼﻮ ﮔﺮم ﺷﺪ ﺑﺮود ﺗﺎ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن     (٣٧)ﺷﺠﺎع ﺧﺎل اوْﻏﻠﻮﻧﻮن ﺑﺎﮐﻰ ﺳﻮْﻗﺘﻰ   داﻣﺪا ﻗﻮران ﺳﻤﺎوارى ، ﺻﺤﺒﺘﻰ   ﻳﺎدﻳﻤﺪادى ﺷﺴﻠﻰ ﻗﺪى ، ﻗﺎﻣﺘﻰ   ﺟﺆﻧﻤﻤﻪ ﮔﻴﻦ ﺗﻮْﻳﻰ دؤﻧﺪى ، ﻳﺎس اوْﻟﺪى   ﻧﻨﻪ ﻗﻴﺰﻳﻦ ﺑﺨﺖ آﻳﻨﺎﺳﻰ ﮐﺎس اوْﻟﺪى     (٣٧)آﻣﺪ ز ﺑﺎدﮐﻮﺑﻪ ﭘﺴﺮﺧﺎﻟﻪ ام ﺷُﺠﺎ   ﺑﺎ ﻗﺎﻣﺘﻰ ﮐﺸﻴﺪه و ﺑﺎ ﺻﺤﺒﺘﻰ رﺳﺎ   در ﺑﺎم ﺷﺪ ﺳﻤﺎور ﺳﻮﻗﺎﺗﻴﺶ ﺑﻪ ﭘﺎ   از ﺑﺨ ِﺖ ﺑﺪ ﻋﺮوﺳﻰ او ﺷﺪ ﻋﺰاى او   آﻳﻴﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻧﺎﻣﺰد و ﻫﺎى ﻫﺎيِ او     (٣٨)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻧﻨﻪ ﻗﻴﺰﻳﻦ ﮔﺆزﻟﺮى   رﺧﺸﻨﺪه ﻧﻴﻦ ﺷﻴﺮﻳﻦ-ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺳﺆزﻟﺮى   ﺗﺮﮐﻰ دﺋﺪﻳﻢ اوْﺧﻮﺳﻮﻧﻼر اؤزﻟﺮى   ﺑﻴﻠﺴﻴﻨﻠﺮ ﮐﻰ ، آدام ﮔﺌﺪر ، آد ﻗﺎﻻر   ﻳﺎﺧﺸﻰ-ﭘﻴﺴﺪن آﻏﻴﺰدا ﺑﻴﺮ داد ﻗﺎﻻر     (٣٨)ﭼﺸﻤﺎنِ ﻧﻨﻪ ﻗﻴﺰ ﺑﻪ ﻣَﺜَﻞ آﻫﻮى ﺧُﺘَﻦ   رﺧﺸﻨﺪه را ﺳﺨﻦ ﭼﻮ ﺷﮑﺮ ﺑﻮد در دﻫﻦ   ﺗﺮﮐﻰ ﺳﺮوده ام ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﻨﺪ اﻳﻞِ ﻣﻦ   اﻳﻦ ﻋﻤﺮ رﻓﺘﻨﻰ اﺳﺖ وﻟﻰ ﻧﺎم ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر   ﺗﻨﻬﺎ ز ﻧﻴﮏ و ﺑﺪ ﻣﺰه در ﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر     (٣٩)ﻳﺎز ﻗﺎﺑﺎﻏﻰ ْﮔﻮن ﮔﻮْﻧﺌﻴﻰ دؤﻳَﻨﺪه   ﮐﻨﺪ اوﺷﺎﻏﻰ ﻗﺎر ﮔﻮْﻟﻠﻪ ﺳﻴﻦ ﺳﺆﻳَﻨﺪه   ْﮐﻮرﮐﭽﻰ ﻟﺮ داﻏﺪا ﮐﻮْرک زوْﻳَﻨﺪه   ﻣﻨﻴﻢ روﺣﻮم ، اﻳﻠﻪ ﺑﻴﻠ ْﻮن اوْردادور   ﮐﻬﻠﻴﮏ ﮐﻴﻤﻴﻦ ﺑﺎﺗﻴﺐ ، ﻗﺎﻟﻴﺐ ، ﻗﺎردادور     (٣٩)ﭘﻴﺶ از ﺑﻬﺎر ﺗﺎ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﺗﺎﺑﺪ آﻓﺘﺎب   ﺑﺎ ﮐﻮدﮐﺎن ﮔﻠﻮﻟﺔ ﺑﺮﻓﻰ اﺳﺖ در ﺣﺴﺎب   ﭘﺎروﮔﺮان ﺑﻪ ﺳُﺮ ُﺳﺮة ﮐﻮه در ﺷﺘﺎب   ﮔﻮﻳﻰ ﮐﻪ روﺣﻢ آﻣﺪه آﻧﺠﺎ ز راه دور   ﭼﻮن ﮐﺒﮏ ، ﺑﺮﻓﮕﻴﺮ ﺷﺪه ﻣﺎﻧﺪه در ﺣﻀﻮر     (٤٠)ﻗﺎرى ﻧﻨﻪ اوزاداﻧﺪا اﻳﺸﻴﻨﻰ   ْﮔﻮن ﺑﻮﻟﻮﺗﺪا اَﻳﻴﺮردى ﺗﺸﻴﻨﻰ   ﻗﻮرد ﻗﻮْﺟﺎﻟﻴﺐ ، ﭼﮑﺪﻳﺮﻧﺪه دﻳﺸﻴﻨﻰ   ْﺳﻮرى ﻗﺎﻟﺨﻴﺐ ، دوْﻻﺋﻴﺪان آﺷﺎردى   ﺑﺎﻳﺪاﻻرﻳﻦ ﺳﻮْﺗﻰ آﺷﻴﺐ ، داﺷﺎردى     (٤٠)رﻧﮕﻴﻦ ﮐﻤﺎن ، ﮐﻼفِ رَﺳَﻨﻬﺎى ﭘﻴﺮزن   ﺧﻮرﺷﻴﺪ ، روى اﺑﺮ دﻫﺪ ﺗﺎب آن رﺳَﻦ   دﻧﺪان ﮔﺮگ ﭘﻴﺮ ﭼﻮ اﻓﺘﺎده از دﻫﻦ   از ﮐﻮره راه ﮔﻠﻪ ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﻰ ﺷﻮد   ﻟﺒﺮﻳﺰ دﻳﮓ و ﺑﺎدﻳﻪ از ﺷﻴﺮ ﻣﻰ ﺷﻮد     (٤١)ﺧﺠّﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﻋﻤّﻪ دﻳﺸﻴﻦ ﻗﻴﺴﺎردى   ﻣﻼ ﺑﺎﻗﺮ ﻋﻢ اوﻏﻠﻰ ﺗﺌﺰ ﻣﻴﺴﺎردى   ﺗﻨﺪﻳﺮ ﻳﺎﻧﻴﺐ ، ﺗﻮْﺳﺴﻰ اﺋﻮى ﺑﺎﺳﺎردى   ﭼﺎﻳﺪاﻧﻴﻤﻴﺰ ارﺳﻴﻦ اوْﺳﺘﻪ ﻗﺎﻳﻨﺎردى   ْﻗﻮورﻗﺎﻣﻴﺰ ﺳﺎج اﻳﭽﻴﻨﺪه اوْﻳﻨﺎردى     (٤١)دﻧﺪانِ ﺧﺸﻢ ﻋﻤّﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻓﺸﺮد   ﮐِﺰ ﮐﺮد ﻣُﻼﺑﺎﻗﺮ و در ﺟﺎى ﺧﻮد ﻓُﺴﺮد   روﺷﻦ ﺗﻨﻮر و ، دود ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﮐﺎم ﺑُﺮد   ﻗﻮرى ﺑﻪ روى ﺳﻴﺦ ﺗﻨﻮر آﻣﺪه ﺑﻪ ﺟﻮش   در ﺗﻮى ﺳﺎج ، ﮔﻨﺪم ﺑﻮداده در ﺧﺮوش     (٤٢)ﺑﻮْﺳﺘﺎن ْ ﭘﻮزوب ، ﮔﺘﻴﺮردﻳﮏ آﺷﺎﻏﻰ   دوْﻟﺪورﻳﺮدﻳﻖ اﺋﻮده ﺗﺎﺧﺘﺎ-ﻃﺎﺑﺎﻏﻰ   ﺗﻨﺪﻳﺮﻟﺮده ﭘﻴﺸﻴﺮردﻳﮏ ﻗﺎﺑﺎﻏﻰ   اؤزوْن ﺋﻴﻴﻮْب ، ﺗﻮﺧﻮﻣﻼرﻳﻦ ﭼﻴﺘﺪاردﻳﻖ   ﭼﻮْخ ﻳﺌﻤﮑﺪن ، ﻻپ آز ﻗﺎﻻ ﭼﺎﺗﺪاردﻳﻖ     (٤٢)ﺟﺎﻟﻴﺰ را ﺑﻪ ﻫﻢ زده در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮده اﻳﻢ   در ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺨﺘﻪ - ﻃﺒﻘﻬﺎ ﺳﭙﺮده اﻳﻢ   از ﻣﻴﻮه ﻫﺎى ﭘﺨﺘﻪ و ﻧﺎﭘﺨﺘﻪ ﺧﻮرده اﻳﻢ   ﺗﺨﻢ ﮐﺪوى ﺗﻨﺒﻞ و ﺣﻠﻮاﻳﻰ و ﻟﺒﻮ   ﺧﻮردن ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﺎره ﺷﻮد ﺧُﻤﺮه و ﺳﺒﻮ     (٤٣)ورزﻏﺎن ﻧﺎن آرﻣﻮت ﺳﺎﺗﺎن ﮔﻠﻨﺪه   اوﺷﺎﻗﻼرﻳﻦ ﺳﺴﻰ دوْﺷﺮدى ﮐﻨﺪه   ﺑﻴﺰده ﺑﻮﻳﺎﻧﻨﺎن اﺋﺸﻴﺪﻳﺐ ، ﺑﻴﻠﻨﺪه   ﺷﻴﻠﻼق آﺗﻴﺐ ، ﺑﻴﺮ ﻗﻴﺸﻘﺮﻳﻖ ﺳﺎﻻردﻳﻖ   ﺑﻮﻏﺪا وﺋﺮﻳﺐ ، آرﻣﻮﺗﻼردان آﻻردﻳﻖ     (٤٣)از ورزﻏﺎن رﺳﻴﺪه ﮔﻼﺑﻰ ﻓﺮوشِ ده   از ﺑﻬﺮ اوﺳﺖ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺟﻮش و ﺧﺮوشِ ده   دﻧﻴﺎى دﻳﮕﺮى اﺳﺖ ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش ده   ﻣﺎ ﻫﻢ ﺷﻨﻴﺪه ﺳﻮى ﺳﺒﺪﻫﺎ دوﻳﺪه اﻳﻢ   ﮔﻨﺪم ﺑﺪاده اﻳﻢ و ﮔﻼﺑﻰ ﺧﺮﻳﺪه اﻳﻢ     (٤٤)ﻣﻴﺮزاﺗﺎﻏﻰ ﻧﺎن ﮔﺌﺠﻪ ﮔﺌﺘﺪﻳﮏ ﭼﺎﻳﺎ   ﻣﻦ ﺑﺎﺧﻴﺮام ﺳﺌﻠﺪه ﺑﻮْﻏﻮﻟﻤﻮش آﻳﺎ   ﺑﻴﺮدن اﻳﺸﻴﻖ دوْﺷﺪى اوْﺗﺎى ﺑﺎﺧﭽﺎﻳﺎ   اى واى دﺋﺪﻳﮏ ﻗﻮرددى ، ﻗﺌﻴﺘﺪﻳﮏ ﻗﺎﺷﺪﻳﻖ   ﻫﺌﭻ ﺑﻴﻠﻤﻪ دﻳﮏ ﻧﻪ وﻗﺖ ﮐﻮْﻟﻠﻮﮐﺪن آﺷﺪﻳﻖ     (٤٤)ﻣﻬﺘﺎب ﺑﻮد و ﺑﺎ ﺗﻘﻰ آن ﺷﺐ ﮐﻨﺎر رود    ﻣﻦ ﻣﺤﻮ ﻣﺎه و ﻣﺎه در آن آب ﻏﺮق ﺑﻮد   زان ﺳﻮى رود ، ﻧﻮر درﺧﺸﻴﺪ و ﻫﺮ دو زود   ﮔﻔﺘﻴﻢ آى ﮔﺮگ ! و دوﻳﺪﻳﻢ ﺳﻮى ده   ﭼﻮن ﻣﺮغ ﺗﺮس ﺧﻮرده ﭘﺮﻳﺪﻳﻢ ﺗﻮى ده     (٤٥)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، آﻏﺎﺟﻼرون اوﺟﺎﻟﺪى   آﻣﻤﺎ ﺣﺌﻴﻴﻒ ، ﺟﻮاﻧﻼرون ﻗﻮْﺟﺎﻟﺪى   ْ ﺗﻮﺧﻠﻴﻼرون آرﻳﺨﻠﻴﻴﺐ ، آﺟﺎﻟﺪى   ﮐﺆﻟﮕﻪ دؤﻧﺪى ، ﮔﻮْن ﺑﺎﺗﺪى ، ﻗﺎش ﻗَﺮَﻟﺪى   ﻗﻮردون ﮔﺆزى ﻗﺎراﻧﻠﻴﻘﺪا ﺑَﺮَﻟﺪى     (٤٥)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، درﺧﺖ ﺗﻮ ﺷﺪ ﺳﺒﺰ و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ   ﻟﻴﮏ آن ﻫﻤﻪ ﺟﻮانِ ﺗﻮ ﺷﺪ ﭘﻴﺮ و دردﻣﻨﺪ   ﮔﺸﺘﻨﺪ ﺑﺮّه ﻫﺎى ﻓﺮﺑﻪ ﺗﻮ ﻻﻏﺮ و ﻧﮋﻧﺪ   ﺧﻮرﺷﻴﺪ رﻓﺖ و ﺳﺎﻳﻪ ﺑﮕﺴﺘﺮد در ﺟﻬﺎن   ﭼﺸﻤﺎنِ ﮔﺮﮔﻬﺎ ﺑﺪرﺧﺸﻴﺪ آن زﻣﺎن     (٤٦)اﺋﺸﻴﺘﻤﻴﺸﻢ ﻳﺎﻧﻴﺮ آﻟﻼه ﭼﻴﺮاﻏﻰ   داﻳﺮ اوْﻟﻮب ﻣﺴﺠﺪﻳﺰ ْون ﺑﻮﻻﻏﻰ   راﺣﺖ اوْﻟﻮب ﮐﻨﺪﻳﻦ اﺋﻮى ، اوﺷﺎﻏﻰ   ﻣﻨﺼﻮرﺧﺎﻧﻴﻦ اﻟﻲ-ﻗﻮْﻟﻰ وار اوْﻟﺴﻮن   ﻫﺎردا ﻗﺎﻟﺴﺎ ، آﻟﻼه اوْﻧﺎ ﻳﺎر اوْﻟﺴﻮن     (٤٦)ﮔﻮﻳﻨﺪ روﺷﻦ اﺳﺖ ﭼﺮاغ ﺧﺪاى ده   داﻳﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ ﭼﺸﻤﺔ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮاى ده   راﺣﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻮدک و اﻫ ِﻞ ﺳﺮاى ده   ﻣﻨﺼﻮر ﺧﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ و ﺷﺎد ﺑﺎد !   در ﺳﺎﻳﻪ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺣﻖ زﻧﺪه ﻳﺎد ﺑﺎد !     (٤٧)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻣﻼ اﺑﺮاﻫﻴﻢ وار ، ﻳﺎ ﻳﻮْخ ؟   ﻣﮑﺘﺐ آﭼﺎر ، اوْﺧﻮر اوﺷﺎﻗﻼر ، ﻳﺎ ﻳﻮْخ ؟   ﺧﺮﻣﻦ اوْﺳﺘﻰ ﻣﮑﺘﺒﻰ ﺑﺎﻏﻼر ، ﻳﺎ ﻳﻮْخ ؟   ﻣﻨﺪن آﺧﻮﻧﺪا ﻳﺘﻴﺮرﺳﻦ ﺳﻼم   ادﺑﻠﻰ ﺑﻴﺮ ﺳﻼمِ ﻣﺎﻻﮐﻼم     (٤٧)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﺑﮕﻮى ﮐﻪ ﻣﻼى ده ﮐﺠﺎﺳﺖ ؟   آن ﻣﮑﺘﺐ ﻣﻘ ّﺪسِ ﺑﺮ ﭘﺎيِ ده ﮐﺠﺎﺳﺖ ؟   آن رﻓﺘﻨﺶ ﺑﻪ ﺧﺮﻣﻦ و ﻏﻮﻏﺎى ده ﮐﺠﺎﺳﺖ ؟   از ﻣﻦ ﺑﻪ آن آﺧﻮﻧﺪ ﮔﺮاﻣﻰ ﺳﻼم ﺑﺎد !   ﻋﺮض ارادت و ادﺑﻢ در ﮐﻼم ﺑﺎد !     (٤٨)ﺧﺠّﻪ ﺳﻠﻄﺎن ﻋﻤّﻪ ﮔﺌﺪﻳﺐ ﺗﺒﺮﻳﺰه   آﻣﻤﺎ ، ﻧﻪ ﺗﺒﺮﻳﺰ ، ﮐﻰ ﮔﻠﻤﻤﻴﺮ ﺑﻴﺰه   ﺑﺎﻻم ، دورون ﻗﻮْﻳﺎخ ﮔﺌﺪاخ اﺋﻤﻤﻴﺰه   آﻗﺎ اؤﻟﺪى ، ﺗﻮ ﻓﺎﻗﻴﻤﻴﺰ داﻏﻴﻠﺪى   ﻗﻮْﻳﻮن اوْﻻن ، ﻳﺎد ﮔﺌﺪوْﺑَﻦ ﺳﺎﻏﻴﻠﺪى     (٤٨)ﺗﺒﺮﻳﺰ ﺑﻮده ﻋﻤّﻪ و ﺳﺮﮔﺮم ﮐﺎر ﺧﻮﻳﺶ   ﻣﺎ ﺑﻰ ﺧﺒﺮ ز ﻋﻤّﻪ و اﻳﻞ و ﺗﺒﺎر ﺧﻮﻳﺶ   ﺑﺮﺧﻴﺰ ﺷﻬﺮﻳﺎر و ﺑﺮو در دﻳﺎر ﺧﻮﻳﺶ   ﺑﺎﺑﺎ ﺑﻤﺮد و ﺧﺎﻧﺔ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺧﺮاب ﺷﺪ   ﻫﺮ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪِ ﮔﻢ ﺷﺪه ، ﺷﻴﺮش ﺑﺮآب ﺷﺪ     (٤٩)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، دوْﻧﻴﺎ ﻳﺎﻻن دوْﻧﻴﺎدى   ﺳﻠﻴﻤﺎﻧﻨﺎن ، ﻧﻮﺣﺪان ﻗﺎﻻن دوْﻧﻴﺎدى   اوﻏﻮل دوْﻏﺎن ، درده ﺳﺎﻻن دوْﻧﻴﺎدى   ﻫﺮ ﮐﻴﻤﺴَﻴﻪ ﻫﺮ ﻧﻪ وﺋﺮﻳﺐ ، آﻟﻴﺒﺪى   اﻓﻼﻃﻮﻧﻨﺎن ﺑﻴﺮ ﻗﻮرى آد ﻗﺎﻟﻴﺒﺪى     (٤٩)دﻧﻴﺎ ﻫﻤﻪ دروغ و ﻓﺴﻮن و ﻓﺴﺎﻧﻪ ﺷﺪ   ﮐﺸﺘﻲّ ﻋﻤﺮ ﻧﻮح و ﺳﻠﻴﻤﺎن رواﻧﻪ ﺷﺪ   ﻧﺎﮐﺎم ﻣﺎﻧﺪ ﻫﺮ ﮐﻪ در اﻳﻦ آﺷﻴﺎﻧﻪ ﺷﺪ   ﺑﺮ ﻫﺮ ﮐﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ داده از او ﺳﺘﺎﻧﺪه اﺳﺖ  (٥٠) ﻧﺎﻣﻰ ﺗﻬﻰ ﺑﺮاى ﻓﻼﻃﻮن ﺑﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ     ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻳﺎر و ﻳﻮﻟﺪاش دؤﻧﺪوْﻟﺮ   ﺑﻴﺮ-ﺑﻴﺮ ﻣﻨﻰ ﭼﺆﻟﺪه ﻗﻮْﻳﻮب ، ﭼﺆﻧﺪوْﻟﺮ   ﭼﺸﻤﻪ ﻟﺮﻳﻢ ، ﭼﻴﺮاﺧﻼرﻳﻢ ، ﺳﺆﻧﺪوْﻟﺮ   ﻳﺎﻣﺎن ﻳﺌﺮده ﮔﺆن دؤﻧﺪى ، آﺧﺸﺎم اوْﻟﺪى   دوْﻧﻴﺎ ﻣﻨﻪ ﺧﺮاﺑﻪ ﺷﺎم اوْﻟﺪى     (٥٠)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﮔﺮوه رﻓﻴﻘﺎن و دوﺳﺘﺎن   ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ ﻳﮏ ﻳﮏ از ﻣﻦ و رﻓﺘﻨﺪ ﺑﻰ ﻧﺸﺎن   ﻣُﺮد آن ﭼﺮاغ و ﭼﺸﻤﻪ ﺑﺨﺸﮑﻴﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن    ﺧﻮرﺷﻴﺪ رﻓﺖ روى ﺟﻬﺎن را ﮔﺮﻓﺖ ﻏﻢ   دﻧﻴﺎ ﻣﺮا ﺧﺮاﺑﺔ ﺷﺎم اﺳﺖ دم ﺑﻪ دم     (٥١)ﻋﻢ اوْﻏﻠﻴﻨﺎن ﮔﺌﺪن ﮔﺌﺠﻪ ﻗﻴﭙﭽﺎﻏﺎ   آى ﮐﻰ ﭼﻴﺨﺪى ، آﺗﻼر ﮔﻠﺪى اوْﻳﻨﺎﻏﺎ   دﻳﺮﻣﺎﺷﻴﺮدﻳﻖ ، داﻏﻼن آﺷﻴﺮدﻳﻖ داﻏﺎ   ﻣﺶ ﻣﻤﻰ ﺧﺎن ﮔﺆى آﺗﻴﻨﻰ اوْﻳﻨﺎﺗﺪى   ﺗﻔﻨﮕﻴﻨﻰ آﺷﻴﺮدى ، ﺷﺎﻗﻘﻴﻠﺪاﺗﺪى     (٥١)ﻗِﭙﭽﺎق رﻓﺘﻢ آن ﺷﺐ ﻣﻦ ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮ   اﺳﺒﺎن ﺑﻪ رﻗﺺ و ﻣﺎه درآﻣﺪ ز روﺑﺮو   ﺧﻮش ﺑﻮد ﻣﺎﻫﺘﺎب در آن ﮔﺸﺖِ ﮐﻮ ﺑﻪ ﮐﻮ   اﺳﺐ ﮐﺒﻮدِ ﻣﺶ ﻣﻤﻰ ﺧﺎن رﻗﺺ ﺟﻨﮓ ﮐﺮد   ﻏﻮﻏﺎ ﺑﻪ ﮐﻮه و درّه ﺻﺪاى ﺗﻔﻨﮓ ﮐﺮد     (٥٢)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻗﺮه ﮐﻮْﻟﻮن دره ﺳﻰ   ﺧﺸﮕﻨﺎﺑﻴﻦ ﻳﻮْﻟﻰ ، ﺑﻨﺪى ، ﺑﺮه ﺳﻰ   اوْردا دوْ َﺷﺮ ﭼﻴﻞ ﮐﻬﻠﻴﮕﻴﻦ ﻓﺮه ﺳﻰ   اوْردان ﮔﺌﭽﺮ ﻳﻮردوﻣﻮزون اؤزوْﻧﻪ   ﺑﻴﺰده ﮔﺌﭽﮏ ﻳﻮردوﻣﻮزون ﺳﺆزوْﻧﻪ     (٥٢)در درّة ﻗَﺮه ْﮐﻮل و در راه ﺧﺸﮕﻨﺎب   در ﺻﺨﺮه ﻫﺎ و ﮐﺒﮏ ﮔﺪاران و ﺑﻨﺪِ آب   ﮐﺒﮑﺎنِ ﺧﺎﻟﺪار زرى ﮐﺮده ﺟﺎى ﺧﻮاب   زاﻧﺠﺎ ﭼﻮ ﺑﮕﺬرﻳﺪ زﻣﻴﻨﻬﺎى ﺧﺎک ﻣﺎﺳﺖ    اﻳﻦ ﻗﺼّﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاى ﻫﻤﺎن ﺧﺎ ِک ﭘﺎک ﻣﺎﺳﺖ     (٥٣)ﺧﺸﮕﻨﺎﺑﻰ ﻳﺎﻣﺎن ﮔﻮْﻧﻪ ﮐﻴﻢ ﺳﺎﻟﻴﺐ ؟   ﺳﻴﺪﻟﺮدن ﮐﻴﻢ ﻗﻴﺮﻳﻠﻴﺐ ، ﮐﻴﻢ ﻗﺎﻟﻴﺐ ؟   آﻣﻴﺮﻏﻔﺎر دام-داﺷﻴﻨﻰ ﮐﻴﻢ آﻟﻴﺐ ؟   ﺑﻮﻻخ ﮔﻨﻪ ﮔﻠﻴﺐ ، ﮔﺆﻟﻰ دوْﻟﺪورور ؟   ﻳﺎﻗﻮروﻳﻮب ، ﺑﺎﺧﭽﺎﻻرى ﺳﻮْﻟﺪورور ؟     (٥٣)اﻣﺮوز ﺧﺸﮕﻨﺎب ﭼﺮا ﺷﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺮاب ؟   ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ : ﮐﻪ ﻣﺎﻧﺪه ز ﺳﺎدات ﺧﺸﮕﻨﺎب ؟   اَﻣﻴﺮ ﻏﻔﺎر ﮐﻮ ؟ ﮐﺠﺎ ﻫﺴﺖ آن ﺟﻨﺎب ؟   آن ﺑﺮﮐﻪ ﺑﺎز ﭘﺮ ﺷﺪه از آبِ ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺎر ؟   ﻳﺎ ﺧﺸﮏ ﮔﺸﺘﻪ ﭼﺸﻤﻪ و ﭘﮋﻣﺮده ﮐﺸﺘﺰار ؟     (٥٤)آﻣﻴﺮ ﻏﻔﺎر ﺳﻴﺪﻟﺮﻳﻦ ﺗﺎﺟﻴﻴﺪى   ﺷﺎﻫﻼر ﺷﮑﺎر اﺋﺘﻤﻪ ﺳﻰ ﻗﻴﻘﺎﺟﻴﻴﺪى   ﻣَﺮده ﺷﻴﺮﻳﻦ ، ﻧﺎﻣﺮده ﭼﻮْخ آﺟﻴﻴﺪى   ﻣﻈﻠﻮﻣﻼرﻳﻦ ﺣﻘّﻰ اوْﺳﺘﻪ اَﺳَﺮدى   ﻇﺎﻟﻢ ﻟﺮى ﻗﻴﻠﻴﺶ ﺗﮑﻴﻦ ﮐَ َﺴﺮدى     (٥٤)آﻣﻴﺮﻏﻔﺎر ﺳﺮو ِر ﺳﺎدات دﻫﺮ ﺑﻮد   در ﻋﺮﺻﻪ ﺷﮑﺎر ﺷﻬﺎن ﻧﻴﮏ ﺑﻬﺮ ﺑﻮد   ﺑﺎ ﻣَﺮد ﺷَﻬﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺮد زﻫﺮ ﺑﻮد   ﻟﺮزان ﺑﺮاى ﺣﻖ ﺳﺘﻤﺪﻳﺪﮔﺎن ﭼﻮ ﺑﻴﺪ   ﭼﻮن ﺗﻴﻎ ﺑﻮد و دﺳﺖ ﺳﺘﻤﮑﺎر ﻣﻰ ﺑﺮﻳﺪ     (٥٥)ﻣﻴﺮ ﻣﺼﻄﻔﺎ داﻳﻰ ، اوﺟﺎﺑﻮْى ﺑﺎﺑﺎ   ﻫﻴﮑﻠﻠﻰ ،ﺳﺎﻗﻘﺎﻟﻠﻰ ، ﺗﻮْﻟﺴﺘ ْﻮى ﺑﺎﺑﺎ   اﺋﻴﻠﺮدى ﻳﺎس ﻣﺠﻠﺴﻴﻨﻰ ْ ﺗﻮى ﺑﺎﺑﺎ   ﺧﺸﮕﻨﺎﺑﻴﻦ آﺑﺮوﺳﻰ ، اَردَﻣﻰ   ﻣﺴﺠﺪﻟﺮﻳﻦ ، ﻣﺠﻠﺴﻠﺮﻳﻦ ﮔﺆرﮐَﻤﻰ     (٥٥)ﻣﻴﺮ ﻣﺼﻄﻔﻰ و ﻗﺎﻣﺖ و ﻗﺪّ ﮐﺸﻴﺪه اش   آن رﻳﺶ و ﻫﻴﮑﻞ ﭼﻮ ﺗﻮﻟﺴﺘﻮى رﺳﻴﺪه اش   ﺷﮑّﺮ زﻟﺐ ﺑﺮﻳﺰد و ﺷﺎدى ز دﻳﺪه اش   او آﺑﺮو ﻋﺰّت آن ﺧﺸﮕﻨﺎب ﺑﻮد   در ﻣﺴﺠﺪ و ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﺎ آﻓﺘﺎب ﺑﻮد     (٥٦)ﻣﺠﺪاﻟﺴّﺎدات ﮔﻮْﻟﺮدى ﺑﺎﻏﻼرﮐﻴﻤﻰ   ْﮔﻮروْﻟﺪردى ﺑﻮﻟﻮﺗﻠﻰ داﻏﻼرﮐﻴﻤﻰ   ﺳﺆز آﻏﺰﻳﻨﺪا ارﻳﺮدى ﻳﺎﻏﻼرﮐﻴﻤﻰ   آﻟﻨﻰ آﭼﻴﻖ ، ﻳﺎﺧﺸﻰ درﻳﻦ ﻗﺎﻧﺎردى   ﻳﺎﺷﻴﻞ ﮔﺆزﻟﺮ ﭼﻴﺮاغ ﺗﮑﻴﻦ ﻳﺎﻧﺎردى     (٥٦)ﻣﺠﺪاﻟﺴّﺎدات ﺧﻨﺪة ﺧﻮش ﻣﻰ زﻧﺪ ﭼﻮ ﺑﺎغ   ﭼﻮن اﺑﺮ ﮐﻮﻫﺴﺎر ﺑﻐُﺮّد ﺑﻪ ﺑﺎغ و راغ   ﺣﺮﻓﺶ زﻻل و روﺷﻦ ﭼﻮن روﻏﻦ ﭼﺮاغ   ﺑﺎ ﺟَﺒﻬﺖِ ﮔﺸﺎده ، ﺧﺮدﻣﻨﺪ دﻳﻪ ﺑﻮد   ﭼﺸﻤﺎن ﺳﺒﺰ او ﺑﻪ زﻣﺮّد ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد     (٥٧)ﻣﻨﻴﻢ آﺗﺎم ﺳﻔﺮه ﻟﻰ ﺑﻴﺮ ﮐﻴﺸﻴﻴﺪى   اﺋﻞ اﻟﻴﻨﺪن ﺗﻮﺗﻤﺎق اوْﻧﻮن اﻳﺸﻴﻴﺪى   ﮔﺆزﻟﻠﺮﻳﻦ آﺧﺮه ﻗﺎﻟﻤﻴﺸﻴﻴﺪى    اوْﻧﻨﺎن ﺳﻮْرا دؤﻧﺮﮔﻪ ﻟﺮ دؤﻧﻮْﺑﻠﺮ   ﻣﺤّﺒﺘﻴﻦ ﭼﻴﺮاﺧﻼرى ﺳﺆﻧﻮْﺑﻠﺮ     (٥٧)آن ﺳﻔﺮه ﻫﺎى ﺑﺎز ﭘﺪر ﻳﺎد ﮐﺮدﻧﻰ اﺳﺖ    آن ﻳﺎرﻳﺶ ﺑﻪ اﻳﻞ ﻣﻦ اﻧﺸﺎ ﮐﺮدﻧﻰ اﺳﺖ   روﺣﺶ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﻴﮑﻰ او ﺷﺎد ﮐﺮدﻧﻰ اﺳﺖ   واروﻧﻪ ﮔﺸﺖ ﺑﻌﺪِ ﭘﺪر ﮐﺎر روزﮔﺎر   ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ ﭼﺮاغ ﻣﺤﺒﺖ در اﻳﻦ دﻳﺎر     (٥٨)ﻣﻴﺮﺻﺎﻟﺤﻴﻦ دﻟﻰ ﺳﻮْﻟﻮق اﺋﺘﻤﻪ ﺳﻰ   ﻣﻴﺮ ﻋﺰﻳﺰﻳﻦ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺷﺎﺧﺴِﻰ ﮔﺌﺘﻤﻪ ﺳﻰ   ﻣﻴﺮﻣﻤّﺪﻳﻦ ﻗﻮروﻟﻤﺎﺳﻰ ، ﺑﻴﺘﻤﻪ ﺳﻰ   اﻳﻨﺪى دﺋﺴﮏ ، اﺣﻮاﻻﺗﺪى ، ﻧﺎﻏﻴﻠﺪى   ﮔﺌﭽﺪى ، ﮔﺌﺘﺪى ، اﻳﺘﺪى ، ﺑﺎﺗﺪى ، داﻏﻴﻠﺪى     (٥٨)ﺑﺸﻨﻮ ز ﻣﻴﺮﺻﺎﻟﺢ و دﻳﻮاﻧﻪ ﺑﺎزﻳﺶ   ﺳﻴﺪ ﻋﺰﻳﺰ و ﺷﺎﺧﺴﻰ و ﺳﺮﻓﺮازﻳﺶ   ﻣﻴﺮﻣﻤّﺪ و ﻧﺸﺴﺘﻦ و آن ﺻﺤﻨﻪ ﺳﺎزﻳﺶ   اﻣﺮوز ﮔﻔﺘﻨﻢ ﻫﻤﻪ اﻓﺴﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻻف   ﺑﮕﺬﺷﺖ و رﻓﺖ و ﮔﻢ ﺷﺪ و ﻧﺎﺑﻮد ، ﺑﻰ ﮔﺰاف     (٥٩)ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪوْﻟﻮْن آﻳﻨﺎداﻗﺎش ﻳﺎﺧﻤﺎﺳﻰ   ﺟﺆﺟﻴﻠﺮﻳﻨﺪن ﻗﺎﺷﻴﻨﻴﻦ آﺧﻤﺎﺳﻰ   ﺑﻮْﻳﻼﻧﻤﺎﺳﻰ ، دام-دوواردان ﺑﺎﺧﻤﺎﺳﻰ   ﺷﺎه ﻋﺒّﺎﺳﻴﻦ دوْرﺑﻮْﻧﻰ ، ﻳﺎدش ﺑﺨﻴﺮ !   ﺧﺸﮕﻨﺎﺑﻴﻦ ﺧﻮْش ﮔﻮْﻧﻰ ، ﻳﺎدش ﺑﺨﻴﺮ !     (٥٩)ﺑﺸﻨﻮ ز ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪل و آن وﺳﻤﻪ ﺑﺴﺘﻨﺶ   ﺗﺎ ﮐُﻨﺞ ﻟﺐ ﺳﻴﺎﻫﻰ وﺳﻤﻪ ﮔﺴﺴﺘﻨﺶ   از ﺑﺎم و در ﻧﮕﺎﻫﺶ و رﻋﻨﺎ ﻧﺸﺴﺘﻨﺶ   ﺷﺎه ﻋﺒّﺎﺳﻴﻦ دوْرﺑﻮْﻧﻰ ، ﻳﺎدش ﺑﺨﻴﺮ !   ﺧﺸﮕﻨﺎﺑﻴﻦ ﺧﻮْش ﮔﻮْﻧﻰ ، ﻳﺎدش ﺑﺨﻴﺮ !     (٦٠)ﺳﺘﺎره ﻋﻤّﻪ ﻧﺰﻳﮏ ﻟﺮى ﻳﺎﭘﺎردى   ﻣﻴﺮﻗﺎدر ده ، ﻫﺮ دم ﺑﻴﺮﻳﻦ ﻗﺎﭘﺎردى   ﻗﺎﭘﻴﭗ ، ﻳﺌﻴﻮْب ، داﻳﭽﺎﺗﮑﻴﻦ ﭼﺎﭘﺎردى   ﮔﻮْﻟﻤﻪ ﻟﻴﺪى اوْﻧﻮن ﻧﺰﻳﮏ ﻗﺎﭘﭙﺎﺳﻰ   ﻋﻤّﻪ ﻣﻴﻨﺪه ارﺳﻴﻨﻴﻨﻴﻦ ﺷﺎﭘﭙﺎﺳﻰ     (٦٠)ﻋﻤّﻪ ﺳﺘﺎره ﻧﺎزک را ﺑﺴﺘﻪ در ﺗﻨﻮر   ﻫﺮ دم رُﺑﻮده ﻗﺎدر از آﻧﻬﺎ ﻳﮑﻰ ﺑﻪ روز   ﭼﻮن ﮐُﺮّه اﺳﺐ ﺗﺎﺧﺘﻪ و ﺧﻮرده دور دور   آن ﺻﺤﻨﺔ رﺑﻮد ِن ﻧﺎن ﺧﻨﺪه دار ﺑﻮد   ﺳﻴﺦ ﺗﻨﻮر ﻋﻤّﻪ ﻋﺠﺐ ﻧﺎﮔﻮار ﺑﻮد !     (٦١)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، آﻣﻴﺮ ﺣﻴﺪر ﻧﺌﻴﻨﻴﻮْر ؟   ﻳﻘﻴﻦ ﮔﻨﻪ ﺳﻤﺎوارى ﻗﺌﻴﻨﻴﻮْر   داى ﻗﻮْﺟﺎﻟﻴﺐ ، آﻟﺖ اﻧﮕﻴﻨﻦ ﭼﺌﻴﻨﻴ ْﻮر   ﻗﻮﻻخ ﺑﺎﺗﻴﺐ ، ﮔﺆزى ﮔﻴﺮﻳﺐ ﻗﺎﺷﻴﻨﺎ   ﻳﺎزﻳﻖ ﻋﻤّﻪ ، ﻫﺎوا ﮔﻠﻴﺐ ﺑﺎﺷﻴﻨﺎ     (٦١)ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻣﻴﺮ ﺣﻴﺪرت اﮐﻨﻮن ﺷﺪه اﺳﺖ ﭘﻴﺮ   ﺑﺮﭘﺎﺳﺖ آن ﺳﻤﺎور ﺟﻮﺷﺎنِ دﻟﭙﺬﻳﺮ   ﺷﺪ اﺳﺐْ ﭘﻴﺮ و ، ﻣﻰ ﺟَﻮَد از آروا ِر زﻳﺮ   اﺑﺮو ﻓﺘﺎده ﮐُﻨﺞ ﻟﺐ و ﮔﺸﺘﻪ ﮔﻮش ﮐﺮ   ﺑﻴﭽﺎره ﻋﻤّﻪ ﻫﻮش ﻧﺪارد ﺑﻪ ﺳﺮ دﮔﺮ     (٦٢)ﺧﺎﻧﻢ ﻋﻤّﻪ ﻣﻴﺮﻋﺒﺪوْﻟ ْﻮن ﺳﺆزوْﻧﻰ   اﺋﺸﻴﺪﻧﺪه ، اﻳﻪ ر آﻏﺰ-ﮔﺆزوْﻧﻰ   ﻣَﻠْﮑﺎﻣِﺪا وﺋﺮر اوْﻧﻮن اؤزوْﻧﻰ   دﻋﻮاﻻرﻳﻦ ﺷﻮﺧﻠﻮﻏﻴﻼن ﻗﺎﺗﺎﻟﻼر   اﺗﻰ ﻳﺌﻴﻮْب ، ﺑﺎﺷﻰ آﺗﻴﺐ ، ﻳﺎﺗﺎﻟﻼر     (٦٢)ﻣﻴﺮ ﻋﺒﺪل آن زﻣﺎن ﮐﻪ دﻫﻦ ﺑﺎز ﻣﻰ ﮐﻨﺪ   ﻋﻤّﻪ ﺧﺎﻧﻢ دﻫﻦ ﮐﺠﻰ آﻏﺎز ﻣﻰ ﮐﻨﺪ   ﺑﺎ ﺟﺎن ﺳﺘﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦِ ﺟﺎن ﺳﺎز ﻣﻰ ﮐﻨﺪ   ﺗﺎ وﻗﺖ ﺷﺎم و ﺧﻮا ِب ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﻣﻰ رﺳﺪ   ﺷﻮﺧﻰ و ﺻﻠﺢ و دوﺳﺘﻰ از راه ﻣﻰ رﺳﺪ     (٦٣)ﻓﻀّﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﺧﺸﮕﻨﺎﺑﻴﻦ ﮔﻮْﻟﻴﻴﺪى   آﻣﻴﺮﻳﺤﻴﺎ ﻋﻤﻘﺰﻳﻨﻮن ﻗﻮﻟﻴﻴﺪى   رُﺧﺴﺎره آرﺗﻴﺴﺘﻴﺪى ، ﺳﺆﮔﻮْﻟﻴﻴﺪى   ﺳﻴّﺪ ﺣﺴﻴﻦ ، ﻣﻴﺮ ﺻﺎﻟﺤﻰ ﻳﺎﻧﺴﻴﻼر   آﻣﻴﺮﺟﻌﻔﺮ ﻏﻴﺮﺗﻠﻰ دﻳﺮ ، ﻗﺎن ﺳﺎﻻر     (٦٣)ﻓﻀّﻪ ﺧﺎﻧﻢ ﮔُﺰﻳﺪة ﮔﻠﻬﺎى ﺧﺸﮕﻨﺎب   ﻳﺤﻴﻰ ، ﻏﻼ ِم دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮ ﺑﻮد در ﺣﺴﺎب   رُﺧﺴﺎره ﻧﻴﺰ ﺑﻮد ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ و ﮐﺎﻣﻴﺎب   ﺳﻴﺪ ﺣﺴﻴﻦ ز ﺻﺎﻟﺢ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ   ﺑﺎ ﻏﻴﺮت اﺳﺖ ﺟﻌﻔﺮ و ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ     (٦٤)ﺳﺤﺮ ﺗﺌﺰدن ﻧﺎﺧﻴﺮﭼﻴﻼر ﮔََﻠﺮدى   ﻗﻮْﻳﻮن-ﻗﻮزى دام ﺑﺎﺟﺎدا ﻣَﻠَﺮدى   ﻋﻤّﻪ ﺟﺎﻧﻴﻢ ﮐﺆرﭘﻪ ﻟﺮﻳﻦ ﺑََﻠﺮدى   ﺗﻨﺪﻳﺮﻟﺮﻳﻦ ْﻗﻮزاﻧﺎردى ﺗﻮْﺳﻴﺴﻰ   ﭼﺆرﮐﻠﺮﻳﻦ ﮔﺆزل اﻳﻴﻰ ، اﻳﺴﻴﺴﻰ     (٦٤)از ﺑﺎﻧﮓ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺑﺰ و ﺑﺮّه و ﺳﮕﺎن   ﻏﻮﻏﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺖ ﺻﺒﺤﺪﻣﺎن ، آﻣﺪه ﺷﺒﺎن    در ﺑﻨﺪِ ﺷﻴﺮ ﺧﻮارة ﺧﻮد ﻫﺴﺖ ﻋﻤّﻪ ﺟﺎن    ﺑﻴﺮون زﻧﺪ ز روزﻧﻪ دود ﺗَﻨﻮرﻫﺎ    (٦٥) از ﻧﺎ ِن ﮔﺮم و ﺗﺎزه دَﻣَﺪ ﺧﻮش ﺑَﺨﻮرﻫﺎ    ﮔﺆﻳﺮﭼﻴﻨﻠﺮ دﺳﺘﻪ ﻗﺎﻟﺨﻴﺐ ، اوﭼﺎﻟﻼر   ْﮔﻮن ﺳﺎﭼﺎﻧﺪا ، ﻗﻴﺰﻳﻞ ﭘﺮده آﭼﺎﻟﻼر   ﻗﻴﺰﻳﻞ ﭘﺮده آﭼﻴﺐ ، ﻳﻴﻐﻴﺐ ، ﻗﺎﭼﺎﻟﻼر   ْﮔﻮن اوﺟﺎﻟﻴﺐ ، آرﺗﺎرداﻏﻴﻦ ﺟﻼﻟﻰ   ﻃﺒﻴﻌﺘﻴﻦ ﺟﻮاﻧﻼﻧﺎر ﺟﻤﺎﻟﻰ     (٦٥)ﭘﺮواز دﺳﺘﻪ دﺳﺘﺔ زﻳﺒﺎ ﮐﺒﻮﺗﺮان    ﮔﻮﻳﻰ ﮔﺸﺎده ﭘﺮدة زرّﻳﻦ در آﺳﻤﺎن   در ﻧﻮر ، ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد ﭘﺮده ﻫﺮ زﻣﺎن   در اوج آﻓﺘﺎب ﻧﮕﺮ ﺑﺮ ﺟﻼل ﮐﻮه   زﻳﺒﺎ ﺷﻮد ﺟﻤﺎل ﻃﺒﻴﻌﺖ در آن ﺷﮑﻮه     (٦٦)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻗﺎرﻟﻰ داﻏﻼر آﺷﺎﻧﺪا   ﮔﺌﺠﻪ ﮐﺮوان ﻳﻮْﻟﻮن آزﻳﺐ ، ﭼﺎﺷﺎﻧﺪا   ﻣﻦ ﻫﺎرداﺳﺎم ، ﺗﻬﺮاﻧﺪا ﻳﺎ ﮐﺎﺷﺎﻧﺪا   اوزاﻗﻼردان ﮔﺆزوم ﺳﺌﭽﺮ اوْﻧﻼرى   ﺧﻴﺎل ﮔﻠﻴﺐ ، آﺷﻴﺐ ، ﮔﺌﭽﺮ اوْﻧﻼرى     (٦٦)ﮔﺮ ﮐﺎروان ﮔﺬر ﮐﻨﺪ از ﺑﺮفِ ﭘﺸﺖ ﮐﻮه   ﺷﺐ راه ﮔﻢ ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺮازﻳﺮى ، آن ﮔﺮوه   ﺑﺎﺷﻢ ﺑﻪ ﻫﺮ ﮐﺠﺎى ، ز اﻳﺮا ِن ﭘُﺮﺷُﮑﻮه   ﭼﺸﻤﻢ ﺑﻴﺎﺑﺪ اﻳﻨﮑﻪ ﮐﺠﺎ ﻫﺴﺖ ﮐﺎروان   آﻳﺪ ﺧﻴﺎل و ﺳﺒﻘﺖ ﮔﻴﺮد در آن ﻣﻴﺎن     (٦٧)ﺑﻴﺮ ﭼﻴﺨﺌﻴﺪﻳﻢ دام ﻗﻴﻪ ﻧﻴﻦ داﺷﻴﻨﺎ   ﺑﻴﺮ ﺑﺎﺧﺌﻴﺪﻳﻢ ﮔﺌﭽﻤﻴﺸﻴﻨﻪ ، ﻳﺎﺷﻴﻨﺎ   ﺑﻴﺮ ﮔﻮرﺋﻴﺪﻳﻢ ﻧﻪ ﻟﺮ ﮔﻠﻤﻴﺶ ﺑﺎﺷﻴﻨﺎ   ﻣﻨﺪه اْوﻧﻮن ﻗﺎرﻻرﻳﻼن آﻏﻼردﻳﻢ   ﻗﻴﺶ دوْﻧﺪوران ْ اورﮐﻠﺮى داﻏﻼردﻳﻢ     (٦٧)اى ﮐﺎش ﭘﺸﺖِ دامْ ﻗَﻴَﻪ ، از ﺻﺨﺮه ﻫﺎى ﺗﻮ   ﻣﻰ آﻣﺪم ﮐﻪ ﭘﺮﺳﻢ از او ﻣﺎﺟﺮاى ﺗﻮ   ﺑﻴﻨﻢ ﭼﻪ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺮاى ﺗﻮ   روزى ﭼﻮ ﺑﺮﻓﻬﺎى ﺗﻮ ﺑﺎ ﮔﺮﻳﻪ ﺳﺮ ﮐﻨﻢ   دﻟﻬﺎى ﺳﺮدِ ﻳﺦ زده را داﻏﺘﺮ ﮐﻨﻢ     (٦٨)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ْﮔﻮل ﻏﻨﭽﻪ ﺳﻰ ﺧﻨﺪاﻧﺪى   آﻣﻤﺎ ﺣﺌﻴﻒ ، اوْرک ﻏﺬاﺳﻰ ﻗﺎﻧﺪى   زﻧﺪﮔﺎﻧﻠﻴﻖ ﺑﻴﺮ ﻗﺎراﻧﻠﻴﻖ زﻳﻨﺪاﻧﺪى   ﺑﻮ زﻳﻨﺪاﻧﻴﻦ درﺑﭽﻪ ﺳﻴﻦ آﭼﺎن ﻳﻮْخ   ﺑﻮ دارﻟﻴﻘﺪان ﺑﻴﺮﻗﻮرﺗﻮﻟﻮب ، ﻗﺎﭼﺎن ﻳﻮْخ     (٦٨)ﺧﻨﺪان ﺷﺪه اﺳﺖ ﻏﻨﭽﺔ ﮔﻞ از ﺑﺮاى دل   ﻟﻴﮑﻦ ﭼﻪ ﺳﻮد زان ﻫﻤﻪ ، ﺧﻮن ﺷﺪ ﻏﺬاى دل   زﻧﺪانِ زﻧﺪﮔﻰ ﺷﺪه ﻣﺎﺗﻢ ﺳﺮاى دل   ﮐﺲ ﻧﻴﺴﺖ ﺗﺎ درﻳﭽﺔ اﻳﻦ ﻗﻠﻌﻪ وا ﮐﻨﺪ   زﻳﻦ ﺗﻨﮕﻨﺎ ﮔﺮﻳﺰد و ﺧﻮد را رﻫﺎ ﮐﻨﺪ     (٦٩)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ﮔﺆﻳﻠﺮ ﺑﻮْﺗﻮْن دوﻣﺎﻧﺪى   ﮔﻮﻧﻠﺮﻳﻤﻴﺰ ﺑﻴﺮ-ﺑﻴﺮﻳﻨﺪن ﻳﺎﻣﺎﻧﺪى   ﺑﻴﺮ-ﺑﻴﺮ ْوزدن آﻳﺮﻳﻠﻤﺎﻳﻮن ، آﻣﺎﻧﺪى   ﻳﺎﺧﺸﻴﻠﻴﻐﻰ اﻟﻴﻤﻴﺰدن آﻟﻴﺒﻼر   ﻳﺎﺧﺸﻰ ﺑﻴﺰى ﻳﺎﻣﺎن ﮔﻮْﻧﻪ ﺳﺎﻟﻴﺒﻼر     (٦٩)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن ﻏﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ   وﻳﻦ روزﮔﺎ ِر ﻣﺎ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﺗﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ   اى ﺑﺪ ﮐﺴﻰ ﮐﻪ ﮐﻪ دﺳﺖ ﮐﺴﺎن ﮐﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ   ﻧﻴﮑﻰ ﺑﺮﻓﺖ و در وﻃﻦِ ﻏﻴﺮ ﻻﻧﻪ ﮐﺮد (٧٠) ﺑﺪ در رﺳﻴﺪ و در دل ﻣﺎ آﺷﻴﺎﻧﻪ ﮐﺮد     ﺑﻴﺮ ْﺳﻮروﺷﻮن ﺑﻮ ﻗﺎرﻗﻴﻨﻤﻴﺶ ﻓﻠﮑﺪن   ﻧﻪ اﻳﺴﺘﻴ ْﻮر ﺑﻮ ﻗﻮردوﻏﻰ ﮐﻠﮑﺪن ؟   دﻳﻨﻪ ﮔﺌﭽﻴﺮت اوﻟﺪوزﻻرى اﻟﮑﺪن   ْﻗﻮى ﺗﺆﮐﻮْﻟﺴ ْﻮن ، ﺑﻮ ﻳﺌﺮ ْ اوزى داﻏﻴﻠﺴﻴﻦ   ﺑﻮ ﺷﻴﻄﺎﻧﻠﻴﻖ ﻗﻮرﻗﻮﺳﻰ ﺑﻴﺮ ﻳﻴﻐﻴﻠﺴﻴﻦ   (٧٠)آﺧﺮ ﭼﻪ ﺷﺪ ﺑﻬﺎﻧﺔ ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺷﺪه ﻓﻠﮏ ؟   زﻳﻦ ﮔﺮدش زﻣﺎﻧﻪ و اﻳﻦ دوز و اﻳﻦ ﮐﻠﮏ ؟   ﮔﻮ اﻳﻦ ﺳﺘﺎره ﻫﺎ ﮔﺬرد ﺟﻤﻠﻪ زﻳﻦ اَﻟَﮏ    ﺑﮕﺬار ﺗﺎ ﺑﺮﻳﺰد و داﻏﺎن ﺷﻮد زﻣﻴﻦ   در ﭘﺸﺖ او ﻧﮕﻴﺮد ﺷﻴﻄﺎن دﮔﺮ ﮐﻤﻴﻦ     (٧١)ﺑﻴﺮ اوﭼﺌﻴﺪﻳﻢ ﺑﻮ ﭼﻴﺮﭘﻴﻨﺎن ﻳﺌﻠﻴﻨﻦ   ﺑﺎﻏﻼﺷﺌﻴﺪﻳﻢ داﻏﺪان آﺷﺎن ﺳﺌﻠﻴﻨﻦ   آﻏﻼﺷﺌﻴﺪﻳﻢ اوزاق دوْﺷَﻦ اﺋﻠﻴﻨﻦ   ﺑﻴﺮ ﮔﺆرﺋﻴﺪﻳﻢ آﻳﺮﻳﻠﻴﻐﻰ ﮐﻴﻢ ﺳﺎﻟﺪى   اؤﻟﮑﻪ ﻣﻴﺰده ﮐﻴﻢ ﻗﻴﺮﻳﻠﺪى ، ﮐﻴﻢ ﻗﺎﻟﺪى     (٧١)اى ﮐﺎش ﻣﻰ ﭘﺮﻳﺪم ﺑﺎ ﺑﺎد در ﺷﺘﺎب   اى ﮐﺎش ﻣﻰ دوﻳﺪم ﻫﻤﺮاه ﺳﻴﻞ و آب   ﺑﺎ اﻳﻞ ﺧﻮد ﮔﺮﻳﺴﺘﻪ در آن ده ﺧﺮاب   ﻣﻰ دﻳﺪم از ﺗﺒﺎر ﻣﻦ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ؟   وﻳﻦ آﻳﻪ ﻓﺮاق در آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ ؟     (٧٢)ﻣﻦ ﺳﻨﻮن ﺗﮏ داﻏﺎ ﺳﺎﻟﺪﻳﻢ ﻧَﻔَﺴﻰ   ﺳﻨﺪه ﻗﺌﻴﺘﺮ ، ﮔﻮْﻳﻠﺮه ﺳﺎل ﺑﻮﺳَﺴﻰ   ﺑﺎﻳﻘﻮﺷﻮﻧﺪا دار اوْﻟﻤﺎﺳﻴﻦ ﻗﻔﺴﻰ   ﺑﻮردا ﺑﻴﺮ ﺷﺌﺮ داردا ﻗﺎﻟﻴﺐ ، ﺑﺎﻏﻴﺮﻳﺮ   ﻣﺮوّت ﺳﻴﺰ اﻧﺴﺎﻧﻼرى ﭼﺎﻏﻴﺮﻳﺮ     (٧٢)ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﭼﻮن ﺗﻮ ﮐﻮه ﺑﺮ اﻓﮑﻨﺪه ام ﻧَﻔَﺲ   ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻦ ﺑﺒﺮ ﺑﻪ ﻓﻠﮏ ، دا ِد ﻣﻦ ﺑﺮس   ﺑﺮ ﺟُﻐﺪ ﻫﻢ ﻣﺒﺎد ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻨﮓ اﻳﻦ ﻗﻔﺲ    در دام ﻣﺎﻧﺪه ﺷﻴﺮى و ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻰ ﮐﻨﺪ   دادى ﻃَﻠﺐ ز ﻣﺮد ِم ﺑﻴﺪاد ﻣﻰ ﮐﻨﺪ     (٧٣)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻏﻴﺮت ﻗﺎﻧﻮن ﻗﺎﻳﻨﺎرﮐﻦ   ﻗﺮه ﻗﻮﺷﻼر ﺳﻨ ﻦ ﻗﻮْﭘﻮپ ، ﻗﺎﻟﺨﺎرﮐﻦ   اوْ ﺳﻴﻠﺪﻳﺮﻳﻢ داﺷﻼرﻳﻨﺎن اوْﻳﻨﺎرﮐﻦ   ْﻗﻮزان ، ﻣﻨﻴﻢ ّﻫﻤﺘﻴﻤﻰ ْ اوردا ﮔﺆر   اوردان اَﻳﻴﻞ ، ﻗﺎﻣﺘﻴﻤﻰ داردا ﮔﺆر     (٧٣)ﺗﺎ ﺧﻮن ﻏﻴﺮت ﺗﻮ ﺑﺠﻮﺷﺪ ز ﮐﻮﻫﺴﺎر   ﺗﺎ ﭘَﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎز و ﻋﻘﺎﺑﺖ در آن ﮐﻨﺎر   ﺑﺎ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ رﻗﺼﻨﺪ و در ﺷﮑﺎر   ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﻧﻘﺶ ﻫﻤّﺖ ﻣﻦ در ﺳﻤﺎ ﻧﮕﺮ   ﺑﺮﮔَﺮد و ﻗﺎﻣﺘﻢ ﺑﻪ ﺳﺮِ دارﻫﺎ ﻧﮕﺮ     (٧٤)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ . ﮔﺌﺠﻪ دورﻧﺎ ﮔﺌﭽﻨﺪه   ْﮐﻮراوْﻏﻠﻮﻧﻮن ﮔﺆزى ﻗﺎرا ﺳﺌﭽﻨﺪه   ﻗﻴﺮ آﺗﻴﻨﻰ ﻣﻴﻨﻴﺐ ، ﮐﺴﻴﺐ ، ﺑﻴﭽﻨﺪه    ﻣﻨﺪه ﺑﻮردان ﺗﺌﺰ ﻣﻄﻠﺒﻪ ﭼﺎﺗﻤﺎرام   اﻳﻮز ﮔﻠﻴﺐ ، ﭼﺎﺗﻤﻴﻮﻧﺠﺎن ﻳﺎﺗﻤﺎرام     (٧٤)دُرﻧﺎ ز آﺳﻤﺎن ﮔﺬرد وﻗﺖ ﺷﺎﻣﮕﺎه   ْﮐﻮراوْﻏﻠﻰ در ﺳﻴﺎﻫﻰ ﺷﺐ ﻣﻰ ﮐﻨﺪ ﻧﮕﺎه   ﻗﻴﺮآتِ او ﺑﻪ زﻳﻦ ﺷﺪه و ﭼﺸﻢ او ﺑﻪ راه   ﻣﻦ ﻏﺮق آرزوﻳﻢ و آﺑﻢ ﻧﻤﻰ ﺑﺮد     (٧٥) اﻳﻮَز ﺗﺎ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﺧﻮاﺑﻢ ﻧﻤﻰ ﺑﺮد   ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﻣﺮد اوْﻏﻮﻟﻼر دوْﻏﮕﻴﻨﺎن   ﻧﺎﻣﺮدﻟﺮﻳﻦ ﺑﻮروﻧﻼرﻳﻦ اوْﻏﮕﻴﻨﺎن   ﮔﺪﻳﮑﻠﺮده ﻗﻮردﻻرى ﺗﻮت ، ﺑﻮْﻏﮕﻴﻨﺎن   ْﻗﻮى ﻗﻮزوﻻر آﻳﻴﻦ-ﺷﺎﻳﻴﻦ اوْﺗﻼﺳﻴﻦ   ﻗﻮْﻳﻮﻧﻼرون ﻗﻮﻳﺮوﻗﻼرﻳﻦ ﻗﺎﺗﻼﺳﻴﻦ     (٧٥)ﻣﺮدانِ ﻣﺮد زاﻳﺪ از ﭼﻮن ﺗﻮ ﮐﻮهِ ﻧﻮر   ﻧﺎﻣﺮد را ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﮑﻦ زﻳﺮ ﺧﺎکِ ﮔﻮر   ﭼﺸﻤﺎنِ ﮔﺮ ِگ ﮔﺮدﻧﻪ را ﮐﻮر ﮐﻦ ﺑﻪ زور   ﺑﮕﺬار ّ ﺑﺮه ﻫﺎى ﺗﻮ آﺳﻮده ﺗﺮ ﭼﺮﻧﺪ   وان ﮔﻠّﻪ ﻫﺎى ﻓﺮﺑﻪ ﺗﻮ دُﻧﺒﻪ ﭘﺮورﻧﺪ     (٧٦)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، ﺳﻨ ْﻮن ﮔﺆﻳﻠﻮْن ﺷﺎد اوْﻟﺴﻮن   دوْﻧﻴﺎ وارﮐﻦ ، آﻏﺰون دوْﻟﻰ داد اوْﻟﺴﻮن   ﺳﻨ ﻦ ﮔﺌﭽﻦ ﺗﺎﻧﻴﺶ اوْﻟﺴﻮن ، ﻳﺎد اوْﻟﺴﻮن   دﻳﻨﻪ ﻣﻨﻴﻢ ﺷﺎﻋﺮ اوْﻏﻠﻮم ﺷﻬﺮﻳﺎر   ﺑﻴﺮ ﻋﻤﺮ دوْر ﻏﻢ اوْﺳﺘﻮْﻧﻪ ﻏﻢ ﻗﺎﻻر     (٧٦)ﺣﻴﺪرﺑﺎﺑﺎ ، دلِ ﺗﻮ ﭼﻮ ﺑﺎغِ ﺗﻮ ﺷﺎد ﺑﺎد !   ﺷَﻬﺪ و ﺷﮑﺮ ﺑﻪ ﮐﺎم ﺗﻮ ، ﻋﻤﺮت زﻳﺎد ﺑﺎد !   وﻳﻦ ﻗﺼّﻪ از ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺑﺎد !   ﮔﻮ ﺷﺎﻋﺮِ ﺳﺨﻨﻮرِ ﻣﻦ ، ﺷﻬﺮﻳﺎ ِر ﻣﻦ   ﻋﻤﺮى اﺳﺖ ﻣﺎﻧﺪه در ﻏﻢ و دور از دﻳﺎرِ ﻣﻦ      ترجمهٔ فارسی بهروز ثروتیانHeydərbabaya Salam!Heydər Baba, ildırımlar şaxanda,Sellər, sular şaqqıldayıb axanda,Qızlar ona səf bağlayıb baxanda,Salam olsun şövkətizə, elizə,Mənim də bir adım gəlsin dilizə.Heydər Baba, kəkliklərin uçanda,Göl dibindən dovşan qalxıb qaçanda,Bağçaların çiçəklənib açanda,Bizdən də bir mümkün olsa, yad elə,Açılmayan ürəkləri şad elə.Bayram yeli çardaqları yıxanda,Novruzgülü, qarçiçəyi çıxanda,Ağ buludlar köynəklərin sıxanda,Bizdən də bir yad eləyən sağ olsun,Dərdlərimiz qoy dikəlsin dağ olsun.Heydər Baba, gün sinəni dağlasın,Üzün gülsün, bulaqların ağlasın,Uşaqlarun bir dəstə gül bağlasın,Yel gələndə ver gətirsin bu yana,Bəlkə mənim yatmış bəxtim oyana.Heydər Baba, sənin yüzün ağ olsun,Dörd bir yanın bulaq olsun, bağ olsun,Bizdən sonra sənin başın sağ olsun,Dünya qəzov-qədər, ölüm-itimdir,Dünya boyu oğulsuzdur, yetimdir.Heydər Baba, yolum səndən kəc oldu,Ömrüm keçdi, gələmmədim, gec oldu,Heç bilmədim gözəllərin necoldu,Bilmez idim döngələr var, dönüm var,Itginlik var, ayrılık var, ölüm var.Heydər Baba, igid əmək itirməz,Ömür keçər, əfsus bərə bitirməz,Namərd olan ömrü başa yetirməz,Biz də vallah, unutmarıq sizləri,Görəmməsək, halal edin bizləri.Heydər Baba, Mirəjdər səslənəndə,Kənd içinə səsdən-küydən düşəndə,Aşıq Rüstəm sazın dilləndirəndə,Yadındadır, nə hövləsək qaçardım?Quşlar təkin qanad çalıb uçardım.Şəngilava yurdu, aşıq alması,Gahdan gedib orda qonaq qalması,Daş atması, alma-heyva salması,Qalıb şirin yuxu kimin yadımda,Əsər qoyub ruhumda, hər zadımda.Heydər Baba, Quru gölün qazları,Gədiklərin sazaq çalan sazları,Kənd-kövşənin payızları, yazları,Bir sinema pərdəsidir gözümdə,Tək oturub, seyr edərəm özüm də.Heydər Baba, Qaraçəmən cadası,Çovuşların gələr səsi, sədası,Kərbəlaya gedənlərin qadası,Düşsün bu ac yolsuzların gözünə,Təməddünün uyduq yalan sözünə.Heydər Baba, şeytan bizi azdırıb,Məhəbbəti ürəklərdən qazdırıb,Qara günün sər-nüviştin yazdırıb,Salıb xalqı bir-birinin canına,Barışığı bələşdirib qanına.Göz yaşına baxan olsa, qan axmaz,Insan olan xəncər belinə taxmaz,Amma heyif, kor tutduğun buraxmaz,Behiştimiz cəhənnəm olmaqdadır,Zilhiccəmiz məhərrəm olmaqdadır.Xəzan yeli yarpaqları tökəndə,Bulud dağdan yenib kəndə köçəndə,Şeyxülislam gözəl səsin çəkəndə,Nisgilli söz ürəklərə dəyərdi,Ağaclar da Allaha baş əyərdi.Daşlı bulaq daş-qumunan dolmasın,Bağçaları saralmasın, solmasın,Ordan keçən atlı susuz olmasın,Deynə bulaq, heyran olsun, axarsan,Üfüqlərə xumar-xumar baxarsan.Heydər Baba, dağın daşın sərəsi,Keklik oxur, dalısında fərəsi,Quzuların ağı, bozu, qərəsı,Bir gedəydim dağ-dərələr uzunu,Oxuyaydım: “Çoban, qaytar quzunu”.Heydər Baba, Sulu yerin düzündə,Bulaq qaynar çay-çəmənin gözünde,Bulaqotu üzər suyun üzündə,Gözəl quşlar ordan gəlib keçərlər,Xəlvətləyib bulaqdan su içərlər.Biçin üstü sünbül biçən oraqlar,Elə bil ki, zülfü darar daraqlar,Şikarçılar bildirçini soraqlar,Biçinçilər ayranların içərlər,Bihuşlanıb sondan durub biçerler.Heydər Baba, kəndin günü batanda,Uşaqların şamın yeyib yatanda,Ay buluddan çıxıb qaş-göz atanda,Bizdən də bir sən onlara qissə de,Qissəmizdə çoxlu qəmü-qüssə de.Qarı nənə gecə nağıl deyəndə,Külek qalxıb qapı-bacanı döyəndə,Qurd keçinin Şəngülüsün yeyəndə,Mən qayıdıb bir də uşaq olaydım,Bir gül açıb ondan sonra solaydım.Əmməcanın bal-bəlləsin yeyərdim,Sondan durub üst donumu geyərdim,Bağçalarda tiringəni deyərdim,Ay özümü o əzdirən günlərim,Ağac minib, at gəzdirən günlərim.Həçi xala çayda paltar yuyardı,Məmmədsadıx damlarını suvardı,Heç bilməzdik dağdır, daşdır, divardırHər yan gəldi, şıllaq atıb aşardıq,Allah, nə xoş, qəmsiz-qəmsiz yaşardıq.Şeyxəlislam münacatı deyərdi,Məşədrəhim ləbbadəni geyərdi,Məşdəcəli bozbaşları yeyərdi,Biz xoş idik, heyrat olsun, toy olsun,Fərq eləməz, hər nolacaq, qoy olsun.Melikniyaz vərəndilin salardı,Atın çapıb qıyqacıdan çalardı,Qırğı təkin gədik başın alardı.Dolayıya qızlar açıb pəncərə,Pəncərələrdən nə gözəl mənzərə.Heydər Baba, kəndin toyun tutanda,Qız gəlinlər həna, piltə satanda,Bəy gəlinə damdan alma atanda,Mənim də o qızlarında gözüm var,Aşıqların sazlarında sözüm var.Heydər Baba, bulaqların yarpızı,Bostanların gülbəsəri, qarpızı,Çərçilərin ağ nobatı, saqqızı,Indi də var damağımda, dad verərItgin gedən günlərimdən yad verər.Bayram idi, gecəquşu oxurdu,Adaxlı qız bəy corabın toxurdu,Hər kəs şalın bir bacadan soxurdu,Ay nə gözəl qaydadı şal sallamaq,Bəy şalına bayramlığın bağlamaq.Şal istədim mən də evdə ağladım,Bir şal alıb tez belimə bağladım,Qulamgilə qaçdım, şalı salladım,Fatma xala mənə corab bağladı,Xan nənəmi yada salıb ağladı.Heydər Baba, Mirzəmmədin bağçası,Bağçaların turşaşirin alçası,Gəlinlərin düzmələri, taxçasıHey düzülər gözlərimin rəfində,Heyimə vurar xatirələr səfində.Bayram olub, qızıl palçıq əzərlər,Naqqış vurub, otaqları bəzərlər,Taxçalara dizmələri dizərlərQız-gəlinin fındıqçası, hənası,Həvəslənər anası, qaynanası.Baxıcının sözü-sovu, kağızıInəklərin bulaması, ağızı,Çərşənbənin girdəkanı, möviziQızlar deyər: “Atıl-matıl, çərşənbə,Ayna təkin bəxtim açıl, çərşənbə”.Yumurtanı göyçək, güllü boyardıq,Çaqqışdırıb sınanların soyardıq,Oynamaqdan bircə məgər doyardıq,Əli mənə yaşıl aşıq verərdi,İrza mənə novruzgülü dərərdi.Novruzəli xərməndə vəl sürərdi,Gahdan yenib küləşlərin kürərdi,Dağdan da bir çoban iti hürərdi,Onda gördün, ulaq ayaq saxladı,Dağa baxıb qulaqların şaxladı.Axşambaşı naxırınan gələndə,Qoduqları çəkib vurardıq bəndə,Naxır keçib gedib yetəndə kəndə,Heyvanları çılpaq minib qovardıq,Söz çıxsaydı, sinə gərib sovardıq. .Yaz gecəsi çayda sular şarıldar,Daş qayalar seldə aşıb karıldar,Qaranlıqda qurdun gözü parıldar,Itlər gördün, qurdu seçib ulaşdı,Qurd da gördün, qalxıb gədikdən aşdı.Qış gecəsi tövlələrin otağı,Kəndlilərin oturağı, yatağı,Buxarıda yanar odun yanağı,Şəbçərəsi, girdəkanı, iydəsi,Kəndi basar gülüb-danışmaq səsi.Şüca xaloğlunun Bakı sovqatı,Damda quran samavarı, söhbəti,Yadımdadı şəstli qəddi, qaməti,Cünəmməyin toyu döndü yas oldu,vənəqızın bəxt aynası kas oldu.Heydər Baba, Nənəqızın gözləri,Rəxşəndənin şirin-şirin sözləri,Türki dedim, oxusunlar özləri,Bilsinlər ki, adam gedər, ad qalar,Yaxşı-pisdən ağızda bir dad qalar.Yaz qabağı gün güneyi döyəndə,Kənd uşağı qar gülləsin sövəndə,Kürəkçilər dağda kürək zivəndə,Mənim ruhum elə bilin ordadır,Kəklik kimi batıb qalıb, qardadır.Qarı nənə uzadanda işini,Gün buludda əyirərdi teşini,Qurd qocalıb, səkdirəndə dişini,Sürü qalxıb dolayıdan aşardı,Baydaların südü aşıb-daşardı.Həccəsultan əmmə dişin qısardı,Mollabağır əmoğlu tez mısardı,Təndir yanıb, tüstü evi basardı,Çaydanımız ərsin üstə qaynardı,Qovurğamız sac içində oynardı.Bostan pozub gətirirdik aşağı,Doldururduq evdə taxta-tabağı,Təndirlərdə bişirərdik qabağı,Özün yeyib, toxumların çırtlardıq,Çox yeməkdən lap az qala çatlardıq.Vərziğandan armud satan gelende,Uşaqların səsi düşərdi kəndə,Biz də bu yandan eşidib biləndə,Şıllaq atıb bir qışqırıq salardıq,Buğda verib armudlardan alardıq.Mirzə Tağıynan gecə getdik çaya,Mən baxıram seldə boğulmuş aya,Birdən ışıq düşdü o tay bağçaya,“Eyvay!” dedik, “qurddu!”, qayıtdıq, qaçdıq,Heç bilmədik nə vaxt güllükdən aşdıq.Heydər Baba, ağaçların ucaldı,Amma hayıf, cavanların qocaldı,Toğluların arıqlayıb acaldı,Kölgə döndü, gün batdı, qaş qarəldi,Qurdun gözü qaranlıqda bərəldi.Eşitmişəm yanır Allah çırağı,Dayır olub məscidizin bulağı,Rahat olub kəndin evi, uşağı,Mənsurxanın əli-qolu var olsun,Harda qalsa, Allah ona yar olsun.Heydər Baba, Moll’ Ibrahim var, ya yox?Məktəb açar, oxur uşaqlar, ya yox?Xərmən üstü məktəbi bağlar, ya yox?Məndən axunda yetirərsən salam,Ədəbli bir salam malakəlam.Həci Sultan əmmə gedib TəbrizəAmma nə Tebriz ki, gələmmir bizə,Balam, durun qoyaq gedək evimizə,Ağa öldü, tufağımız dağıldı,Qoyun olan yad gedibən sağıldı.Heydər Baba, dünya yalan dünyadı,Süleymandan, Nuhdan qalan dünyadı,Oğul doğan, dərdə salan dünyadı,Hər kimsəyə hər nə verib, alıbdı,Əflatundan bir quru ad qalıbdı.Heydər Baba, yaru-yoldaş döndülər,Bir-bir məni çöldə qoyub, çöndülər,Çeşmələrim, çıraqlarım söndülər,Yaman yerdə gün döndü, axşam oldu,Dünya bizə xarabei-şam oldu.Emoğluynan gedən gecə Qıpçağa,Ay ki, çıxdı, atlar gəldi oynağa,Dırmaşırdıq, dağdan aşırdıq dağa,Məşməmixan göy atını oynatdı,Tüfəngini aşırdı, şaqqıldatdı.Heydər Baba, Qara kolun dərəsi,Xoşginab’ın yolu, bəndi, bərəsi,Orda düşər çil kəkliyin fərəsi,Ordan keçər yurdumuzun özünə,Biz də keçək yurdumuzun sözünə.Xoşginabı yaman günə kim salıb?Seyidlərdən kim qırılıb, kim qalıb?Amir Qafar dam daşını kim alıb?Bulaq genə gəlib gölü doldurur,Ya quruyub, bağçaları soldurur?Amir Qafar seyidlərin tacıydı,Şahlar şikar etməsi qıyqacıydı,Mərdə şirin, namərdə çox acıydı,Məzlumların haqqı üstə əsərdi,Zalimləri qılınc təkin kəsərdi.Mirmustafa dayı, ucaboy baba,Heykəlli-saqqallı Tolustoy baba,Eylərdi yas meclisini toy, babaXoşginabın abi-rusu, ərdəmi,Məscidlərin, məclislərin görkəmi.Məcdüssadat gülərdi bağlar kimi,Guruldardı, buludlu dağlar kimi,Söz ağzında ərirdi yağlar kimi,Alnıaçıq, yaxşı, dərin qanardı,Yaşıl gözler çıraq kimi yanardı.Mənim atam süfrəli bir kişiydi,El əlindən tutmaq onun işiydi,Gözəllərin axıra qalmışıydı,Ondan sonra dönərgələr dönüblər,Məhəbbətin çırağları sönüblər.Mirsalehin dəlisovluq etməsi,Mirəzizin şirin şaxsey getməsi,Mirməmmədin quruması, bitməsi,Indi desək, əhvalatdır, nağıldır,Keçdi getdi, itdi batdı, dağıldı.Mirəbdülün aynada qaş yaxması,Çövçülərindən qaşının axması,Boylanması, dam-divardan baxması,Şah Abbasın dürbini, ya dəş bixeyr,Xoşginabın xoş günü, ya dəş bixeyr.Sitar’əmmə nəzikləri yapardı,Mirqadir də hərdən birin qapardı,Qapıb yeyib dayça təkin çapardı,Gülməliydi onun nəzik qapması,Əmməmin də ərsiyinin şappası.Heydər Baba, Amir Heydər neyləyir?Gəlin yenə samavarı göynəyir,Daha qocalıb, alt əngini çeynəyir,Qulaq batıb, gözü girib qaşına,Yazıq əmmə, hava gəlib başına.Xanım əmmə Mirəbdülün sözünü,Eşidəndə əyər ağzı-gözünü,Məlkamıda verər onun özünü,Davaların şuxluğunan qatarlar,Əti yeyib, başı atıb yatarlar.Fizzəxanım Xoşginabın gülüydü,Amir Yəhya əmiqızının quluydu,Rüxsarə artist idi, sevgiliydi,Seyid Hüseyn Mirsalehi yamsılar,Əmir Cəfər qeyrətlidir, qan salar.Səhər tezdən naxırçılar gələrdi,Qoyun-quzu dam-bacadan mələrdi,Əmməcanım körpələrin bələrdi,Təndirlərin qovzanardı tüstüsü,Çörəklərin gözəl iyi, istisi.Göyərçinlər dəstə qalxıb uçarlar,Gün saçanda qızıl pərdə açarlar,Qızıl pərdə açıb, yığıb qaçallar,Gün ucalıb, artar dağın cəlalı,Təbiətin cavanlanar cəmalı.Heydər Baba, qarlı dağlar aşanda,Gecə karvan yolun aşıb çaşanda,Mən hardasam, Tehranda, ya Kaşanda,Uzaqlardan gözüm seçər onları,Xəyal gəlib, aşıb keçər onları.Bir çıxaydım Damqayanın daşına,Bir baxaydım keçmişinə, yaşına,Bir görəydim nələr gəlib başına,Mən də onun qarlarıyla ağlardım,Qış donduran ürəkləri dağlardım.Heydər Baba, gül-qönçəsi xəndandırAmma hayıf, ürək qəzası qandır,Zindəganlıq, bir qaranlıq zindandır,Bu zindanın dərbəçəsin açan yox,Bu darlıqdan bir qurtulub qaçan yox.Heydər Baba, göylər bütün dumandı,Günlərimiz bir-birindən yamandı,Bir-birizdən ayrılmayın, amandı,Yaxşılığı əlimizdən alıblar,Yaxşı bizi yaman günə salıblar!Bir soruşun bu qarqınmış fələkdən,Nə istəyir bu qurduğu kələkdən?Deynə, keçirt ulduzları ələkdən,Qoy tökülsün, bu yer yüzü dağılsın,Bu şeytanlıq qurğusu bir yığılsın.Bir uçaydım bu çırpınan yelinən,Bağlaşaydım dağdan aşan selinən,Ağlaşaydım uzaq düşən elinən,Bir görəydim ayrılığı kim saldı?Ölkəmizdə kim qırıldı, kim qaldı?Mən sənintək dağa saldım nəfəsi,Sən də qaytar, göylərə sal bu səsi,Bayquşun da dar olmasın qəfəsi,Burda bir şir darda qalıb, bağırır,Mürüvvətsiz insanları çağırır.Heydər Baba, qeyrət qanın qaynarkən,Qaraquşlar səndən qopub qalxarkən,O sıldırım daşlarıynan oynarkən,Qovzan, mənim hümmətimi orda gör,Ordan əyil, qamətimi darda gör.Heydər Baba, gecə durna keçəndə,Koroğlunun gözü qara seçəndə,Qıratını minib, kəsib-biçəndə,Mən də burdan tez mətləbə çatmaram,Eyvaz gəlib çatmayıncan yatmaram.Heydər Baba, mərd oğullar doğginan,Namərdlərin burunların ovginan,Gədiklərdə qurdları tut boğginan,Qoy quzular ayın-şayın otlasın,Qoyunların quyruqların qatlasın.Heydər Baba, sənin gönlün şad olsun,Dünya varkən ağzın dolu dad olsun,Səndən keçən tanış olsun, yad olsun,Deynə, mənim şair oğlum Şəhriyar,Bir ömürdür qəm üstünə qəm qalar.

یادآوری دروس و صفحات آزمون زبان خارجه 03.03.29
آزمون میان ترم ساعت 8 شنبه 03.03.12
پاسخ سوالات درس 5
نمونه سوال آزمایشی، گوگل فرم برای دانشجویان زبان عمومی
Final Exam
فایل صوتی درس Grammar & Reading
برتولت برشت؛  آهای آیندگان، شما که از دل توفانی بیرون می جهید
Happy nNew Year
باز آی و دلِ تنگِ مرا مونس جان باش
برو آنجا که تو را منتظرند
آرشيو